خونریزی یا لکه بینی در دوران بارداری

خونریزی در دوران بارداری یا لکه بینی (bleeding-during-pregnancy) ممکن است به دلایل مختلفی مانند سقط جنین، جفت سرراهی، بارداری خارج از رحم یا عفونت‌ها رخ دهد، این موضوع به دلیل حساسیت سلامت مادر و جنین اهمیت ویژه‌ای دارد. تشخیص دقیق و سریع علت خونریزی برای انتخاب روش درمان مناسب حیاتی است.

• دسته بندی: سلامت بانوان
• تاریخ انتشار: 1403/11/29
• زمان مطالعه: 8 دقیقه

خونریزی در دوران بارداری یا لکه بینی (bleeding-during-pregnancy) ممکن است به دلایل مختلفی مانند سقط جنین، جفت سرراهی، بارداری خارج از رحم یا عفونت‌ها رخ دهد، این موضوع به دلیل حساسیت سلامت مادر و جنین اهمیت ویژه‌ای دارد. تشخیص دقیق و سریع علت خونریزی برای انتخاب روش درمان مناسب حیاتی است.

در ادامه به بررسی علل خونریزی در دوران بارداری، تقسیم‌بندی آن بر اساس مراحل بارداری و راهکارهای پیشگیری و درمان می پردازیم.

خونریزی در دوران بارداری به چه شکل است؟

خونریزی در دوران بارداری ممکن است به شکل لکه ‌بینی خفیف (لکه‌های کوچک خون در لباس زیر یا هنگام شست و شو) یا خونریزی شدیدتر که شبیه به قاعدگی است ظاهر شود. رنگ خون می‌تواند قرمز روشن، قهوه‌ای تیره یا حتی صورتی باشد. شدت و نحوه خونریزی بسته به علت متفاوت است. که در ادامه اطلاعات بیشتری در رابطه با این وضعیت ارائه می دهیم.

خونریزی در سه‌ماهه اول بارداری

خونریزی در دوران بارداری در سه‌ماهه اول، که معمولاً شایع‌تر از سایر دوره‌های بارداری است، می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:

• لانه‌گزینی جنین : در اوایل بارداری، هنگامی که تخمک بارور شده به دیواره رحم متصل می‌شود، ممکن است خونریزی خفیفی رخ دهد که به آن خونریزی لانه‌گزینی گفته می‌شود. این نوع خونریزی معمولاً کم‌رنگ و بدون درد است و طی 1 تا 2 روز متوقف می‌شود.

• بارداری خارج رحمی: بارداری خارج رحمی، زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده ، به جای رحم در لوله‌های فالوپ، تخمدان یا دیگر نقاط خارج از رحم کاشته شود. این وضعیت می‌تواند باعث خونریزی و درد شدید شود .

• تهدید به سقط جنین: لکه‌بینی یا خونریزی در سه‌ماهه اول ممکن است نشانه تهدید به سقط باشد. در مواردی که سقط اتفاق می‌افتد، خونریزی همراه با درد شدید و دفع بافت از رحم مشاهده می‌شود.

• بارداری مولار: بارداری مولار یا مول هیداتی‌فرم یک ناهنجاری نادر است که در آن رشد غیرطبیعی سلول‌های جفتی رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند منجر به خونریزی شود و نیاز به درمان فوری دارد.

خونریزی در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری

خونریزی در دوران بارداری در نیمه دوم بارداری نادرتر است و به دلایل زیر رخ می دهد:

• جفت سرراهی: در این حالت، جفت در بخش پایینی رحم قرار گرفته و دهانه رحم را می‌پوشاند. خونریزی ناشی از جفت سرراهی معمولاً بدون درد است و نیاز به مدیریت ویژه پزشکی دارد.

• جداشدگی جفت: جداشدگی جفت زمانی رخ می‌دهد که جفت به صورت کامل یا جزئی از دیواره رحم جدا شود. این وضعیت می‌تواند باعث خونریزی شدید و خطرناک شود و اغلب با درد شکم و کاهش حرکت‌های جنین همراه است.

• پارگی رحم: پارگی رحم، گرچه نادر است، می‌تواند در مواردی که رحم قبلاً تحت عمل جراحی (مانند سزارین) قرار گرفته باشد، رخ دهد. این وضعیت می‌تواند منجر به خونریزی شدید و خطرناک شود.

• زایمان زودرس: لکه‌بینی یا خونریزی در نزدیکی پایان بارداری ممکن است نشانه زایمان زودرس باشد. علائم همراه می‌تواند شامل انقباضات منظم رحمی و ترشح مایع آمنیوتیک باشد.

علل عمومی خونریزی و غیرمرتبط با بارداری

گاهی اوقات خونریزی ناشی از عوامل غیرمرتبط با بارداری می باشد، از جمله:

• عفونت‌های واژینال یا دهانه رحم مانند کلامیدیا یا گنوره

• پولیپ یا زخم دهانه رحم

• آسیب‌های رابطه جنسی یا معاینه‌های پزشکی

• ضربه به شکم مانند تصادف

خونریزی در دوران بارداری چقدر شایع است؟

تحقیقات نشان می‌دهد که حدود 20 تا 30 درصد از زنان باردار ممکن است درجاتی از خونریزی یا لکه‌بینی را تجربه کنند. این خونریزی‌ها معمولاً خفیف و گذرا هستند و اغلب ناشی از فرآیندهایی مانند لانه‌گزینی جنین است که در سه‌ماهه اول رخ می دهد. با این حال، خونریزی شدید یا ادامه‌دار در هر مرحله از بارداری می‌تواند نشانه‌ای از مشکل جدی‌تر باشد و نیاز به ارزیابی فوری توسط پزشک دارد.

تشخیص خونریزی در دوران بارداری

تشخیص علت خونریزی یکی از مراحل کلیدی در ارزیابی وضعیت سلامت مادر و جنین است. روش‌های تشخیصی شامل:

1. گرفتن شرح‌حال دقیق بیمار: پزشک ابتدا با گرفتن شرح‌حال بیمار، اطلاعاتی درباره نوع، شدت و زمان شروع خونریزی جمع‌آوری می‌کند.

2. معاینه بالینی: بررسی علائم حیاتی و معاینه لگنی برای تشخیص مشکلاتی مانند عفونت، پارگی رحم یا مشکلات دهانه رحم و جفت سرراهی.

توجه: اگر جفت سرراهی مشکوک باشد، معاینه داخلی ممنوع است زیرا ممکن است باعث خونریزی بیشتر شود.

1. آزمایش‌های خون و ادرار: ارزیابی هموگلوبین، HCG (هورمون بارداری)، آزمایش انعقادی و عفونت. برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های بارداری و شناسایی علائم عفونت یا کم‌خونی.

2. سونوگرافی: سونوگرافی یکی از ابزارهای اصلی و ایمن برای تشخیص علت خونریزی است که به دو صورت سونوگرافی ترانس واژینال و سونوگرافی شکمی انجام می شود و برای بررسی تشخیص بارداری خارج از رحم، جفت سرراهی و سقط جنین کاربرد دارد.

3. MRI: در موارد پیچیده، به‌ویژه برای ارزیابی جداشدگی جفت یا سایر مشکلات رحم استفاده می شود.

4. آمنیوسنتز (در موارد خاص): اگر خونریزی با عوامل غیرطبیعی در رشد جنین یا عفونت‌های احتمالی همراه باشد، پزشک آمنیوسنتز را برای بررسی مایع آمنیوتیک تجویز می کند.

5. تست NST: این تست برای ارزیابی سلامت جنین و بررسی ضربان قلب جنین در برابر حرکات جنین استفاده می‌شود.

6. هیستروسکوپی یا لاپاراسکوپی : در شرایطی که تشخیص علت خونریزی دشوار است، پزشک ممکن است هیستروسکوپی (بررسی داخل رحم با دوربین) یا لاپاراسکوپی (جراحی کم‌تهاجمی) را پیشنهاد کند.

7. مانیتورینگ جنین: در مواردی که خونریزی در مراحل پیشرفته بارداری رخ می‌دهد، مانیتورینگ مداوم ضربان قلب جنین و وضعیت مادر ضروری است.

مدیریت و درمان خونریزی

درمان خونریزی به علت، شدت، و مرحله بارداری بستگی دارد. پزشکان بر اساس شرایط بیمار، روش‌های درمانی مناسب را انتخاب می‌کنند. در ادامه، درمان‌های رایج بر اساس علت خونریزی توضیح داده شده است:

استراحت و کاهش فعالیت

برای خونریزی‌های خفیف یا لکه‌بینی، به‌ویژه در سه‌ماهه اول، پزشک ممکن است استراحت نسبی و اجتناب از فعالیت‌های سنگین یا بلند کردن اجسام سنگین را توصیه کند.

درمان دارویی

درمان دارویی خونریزی در دوران بارداری بسته به علت آن شامل موارد زیر می شود:

• هورمون پروژسترون برای حفظ بارداری در موارد تهدید به سقط جنین ناشی از کاهش سطح این هورمون تجویز می‌شود.

• آنتی‌بیوتیک‌های ایمن در صورت وجود عفونت استفاده می‌شوند تا از پیشرفت عفونت جلوگیری شود. ه

• داروهای ضدانقباض برای کاهش انقباضات و پیشگیری از زایمان زودرس یا تشدید خونریزی تجویز می‌شوند.

جراحی

درمان جراحی خونریزی در دوران بارداری شامل چند روش است:

• کورتاژ برای تخلیه رحم در موارد سقط ناقص و جلوگیری از عفونت یا خونریزی بیشتر تجویز می‌شود.

• لاپاراسکوپی یا جراحی باز برای درمان بارداری خارج از رحم یا پارگی لوله‌های فالوپ استفاده می‌شود تا سلامت مادر حفظ گردد.

• بخیه‌دهی دهانه رحم (سرکلاژ) در صورت نارسایی دهانه رحم برای جلوگیری از زایمان زودرس یا سقط جنین پیش از موعد به کار می‌رود.

مراقبت‌های بیمارستانی

برای خونریزی های شدید در بارداری، به‌ویژه زمانی که جنین در معرض خطر است،مراقبت های ویژه بر وضعیت مادر و جنین زیر نظرپزشک حیاتی می باشد.پزشک در صورت نیاز، تزریق مایعات یا خون برای جبران کم‌خونی و حفظ فشار خون انجام می دهد. همچنین، داروهایی مانند ضدانقباضات، آنتی‌بیوتیک‌ها و پروژسترون برای مدیریت وضعیت بارداری تجویز می‌شود. در موارد حاد، استراحت مطلق و آمادگی برای مداخلات جراحی مانند سزارین یا کورتاژ نیز ضروری است تا سلامت مادر و جنین حفظ شود.

مراقبت های خانگی خونریزی

مراقبت در منزل پس از درمان خونریزی در دوران بارداری شامل رعایت برخی نکات مهم برای جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر و حفظ سلامت مادر و جنین است. این مراقبت‌ها شامل:

• استراحت و اجتناب از فعالیت‌های سنگین، بلند کردن اجسام سنگین و ورزش‌های فیزیکی شدید برای جلوگیری از بروز خونریزی مجدد یا انقباضات رحمی.

• تا زمانی که پزشک به شما بگوید که شروع مجدد آمیزش بی خطر است ، از رابطه جنسی خودداری کنید.

• نظارت بر هرگونه خونریزی جدید، درد شکم، یا تغییرات در حرکات جنین و اطلاع‌رسانی فوری به پزشک .

• مصرف مواد غذایی مغذی و مکمل‌های ویتامینی، به ویژه آهن و اسید فولیک، برای پیشگیری از کم‌خونی و تقویت بدن بسیار مهم است. قرص ید + فولیک اسید یوروویتال یکی از مکمل‌هایی است که می‌تواند برای این منظور مفید باشد. این مکمل‌ها به تقویت سیستم ایمنی بدن، بهبود سلامت خون، و پیشگیری از کمبود ید و اسید فولیک کمک می‌کنند. با این حال، پیش از مصرف هر گونه مکمل، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید .

• پرهیز از استرس و اضطراب به کمک روش‌های آرام‌سازی .

• پیگیری منظم جلسات ویزیت برای ارزیابی وضعیت بارداری و انجام آزمایش‌های لازم طبق توصیه پزشک.

پیشگیری از خونریزی در دوران بارداری

پیشگیری از خونریزی در دوران بارداری شامل رعایت برخی نکات بهداشتی و مراقبتی است که می‌تواند خطر خونریزی را کاهش دهد:

1. معاینات پیش از بارداری برای شناسایی و درمان مشکلات زمینه‌ای .

2. مراقبت‌های دوران بارداری و حضور منظم در ویزیت‌های پزشکی و رعایت توصیه‌های پزشک.

3. اجتناب از فعالیت‌های پرخطر مانند بلند کردن اجسام سنگین یا فعالیت‌های شدید بدنی.

4. تغذیه سالم و مصرف غذاهای مغذی، به ویژه غنی از آهن، اسیدفولیک و کلسیم.

5. پرهیز از مصرف داروهای خطرناک مخصوصاً داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا آسپرین.

6. اجتناب از سیگار و الکل.

رعایت این نکات می‌تواند به کاهش خطر خونریزی و مشکلات مربوط به بارداری کمک کند.

مراجعه به پزشک در صورت بروز هرگونه خونریزی در دوران بارداری برای حفظ سلامت مادر و جنین ضروری است و آگاهی از علل، علائم و مدیریت این شرایط می‌تواند به کاهش استرس و افزایش احتمال یک بارداری سالم کمک کند.