درمان نفخ معده و باد شکم

نفخ شکم زمانی رخ می دهد که شکم بعد از خوردن غذا متورم می شود، این مشکل معمولا به دلیل تولید بیش از حد گاز یا اختلالات در حرکت عضلات سیستم گوارشی ایجاد می شود که می تواند باعث احساس ناراحتی در معده شود و حتی شکم را بزرگتر نشان دهد.

• دسته بندی: پیشگیری و درمان
• تاریخ انتشار: 1403/12/02
• زمان مطالعه: 10 دقیقه

نفخ شکم زمانی رخ می دهد که شکم بعد از خوردن غذا متورم می شود، این مشکل معمولا به دلیل تولید بیش از حد گاز یا اختلالات در حرکت عضلات سیستم گوارشی ایجاد می شود که می تواند باعث احساس ناراحتی در معده شود و حتی شکم را بزرگتر نشان دهد.

 اگر اغلب بعد از غذا نفخ شکم را تجربه می کنید، مهم است که دلایل اصلی را بیابید و گزینه های درمانی موثر را بررسی کنید.

نفخ شکم چیست؟

نفخ شکم زمانی اتفاق می افتد که گاز در دستگاه گوارش تجمع می یابد و از طریق راست روده آزاد می شود. این می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله بلعیدن هوا هنگام خوردن یا آشامیدن، تجزیه برخی غذاها توسط باکتری های روده، و اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا عدم تحمل لاکتوز. در نتیجه پرداختن به علل ریشه ای برای مدیریت موثر نفخ شکم ضروری است.

دلایل شایع نفخ شکم

• رژیم غذایی نامناسب: باور کنید یا نکنید، حتی مصرف برخی از غذاهای سالم سبب بروز این مشکل می شوند. مصرف برخی از سبزیجات مانند کلم، هویج، حبوبات و لوبیا می تواند سبب شود هوای اضافی در شکم محبوس شود و همین امر احساس ناراحت کننده ای را برای شما به وجود می آورد.

  غذاهای سرشار از فیبر و لاکتوز نیز مسبب بروز این بیماری هستند. زیرا این غذاها هیدروژن و متان را در بدن ایجاد می کنند و همین امر سبب بروز مشکلات گوارشی می شود. از طرفی دیگر مصرف شکر و قند و نوشیدنی های الکلی نیز می تواند زمینه ساز بروز این مشکل شود.

• نوشابه های گاز دار: شاید برای شما جالب باشد که بدانید مصرف نوشابه به دلیل کربناته شدن می تواند گاز زیادی را در معده ایجاد کند و سبب ورم روده و معده شود.

• یبوست: کسانی که دائما به بیماری یبوست مبتلا می شوند نیز گازی را در شکم احساس می کنند و شکم آنها متورم و سنگین می شود.

• استرس و اضطراب: بسیاری از کارشناسان بر این عقیده هستند که استرس و اضطراب می تواند دشمن جدی و تهدید کننده ای برای سلامتی باشد. این موضوع می تواند بر دستگاه گوارشی اثر بگذارد و منجر به تولید گاز شود. به عنوان مثال، تنفس شدید که در زمان استرس و اضطراب به وجود می آید، باعث می شود هوا بیش از حد طبیعی وارد بدن شود و همین امر سبب بروز نفخ می شود.

• عدم ورزش: ورزش نکردن می تواند سبب بروز گاز اضافی در شکم شود. زیرا تحرک سبب می شود عضلات دستگاه گوارشی تحریک شوند و همین امر حباب های اضافی را که در بدن به وجود آمده اند از بین می برد.

• ابتلا به اختلالات روده و معده: ابتلا به اختلالات روده و معده می توانند سبب بروز این مشکل در افراد شوند. به ویژه کسانی که به عفونت های روده و معده مبتلا شده اند بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند.

علت نفخ شکم در زنان چیست؟

تمامی مواردی که در بالا به آنها اشاره کردیم می توانند از دلایل بروز این مشکل در زنان باشند. علاوه بر این، مطالعات نشان داده اند تغییرات هورمونی نقش چشمگیری در بروز این مشکل دارند. به طور مثال، اغلب زنان در زمان نزدیک پریود برجستگی و باد شکم را تجربه می کنند و این مشکل پس از پریود شدن رفع می گردد.

چه زمانی نفخ نشان دهنده یک مشکل جدی است؟

همانطور که متوجه شده اید، شما می توانید با ورزش و پیروی از رژیم غذایی سالم از بروز این مشکل پیشگیری کنید. اما گاهی این بیماری حتی با ورزش و رژیم غذایی سالم درمان نمی شود و در اینجاست که ممکن است نشان دهنده بروز مشکل جدی در سلامتی باشد. اگر این بیماری درمان نشود، می تواند نشان دهنده ابتلا به بیماریهای زیر باشد:

• سندروم روده تحریک پذیر ( این بیماری با تغییر در حرکات روده و دفع مدفوع از روده همراه است)

• بیماری کرون روده ( این بیماری علاوه بر برجستگی شکم، با حالت تهوع، استفراغ، کاهش وزن و تب همراه است)

• سرطان ( اگر شکم شما باد کرده است و خون در مدفوع شما دیده می شود و وزن شما کاهش یافته است می تواند نشان دهنده بروز بافت سرطانی در بدن باشد. این بیماری می تواند نشان دهنده ابتلا به سرطان لوزلمعده، معده و یا تخمدان در زنان باشد)

درمان خانگی نفخ شکم

پیروی از رژیم غذایی سالم و ورزش از مهمترین کارهایی هستند که به درمان این مشکل کمک می کنند. در ادامه به معرفی غذاهای می پردازیم که ممکن است سبب بروز باد شکم شود:

• لاکتوز

• فروکتوز

• تخم مرغ

• گندم و گلوتن

• حبوبات

البته ذکر این موضوع حائز اهمیت است که تمامی افراد با خوردن این مواد باد در شکم را تجربه نمی کنند. اما اگر مصرف این مواد سبب بروز این مشکل می شود باید از خوردن آنها اجتناب کنید. با توجه به این موضوع که لاکتوز یکی از مواد اصلی برای بدن است و در محصولات لبنی یافت می شود، ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که اگر از محصولات لبنی استفاده نکنیم بدنمان در معرض ابتلا به بیماری های حاد از جمله پوکی استخوان قرار می گیرد!

توصیه می شود کسانی که با خوردن شیر دچار این مشکل می شوند، قبل از نوشیدن شیر آن را بجوشانند. همچنین، حبوبات مانند لوبیا باید 24 ساعت قبل از مصرف در آب گذاشته شود تا باد آن گرفته شود.

راهکارهای درمان نفخ بعد از غذا

غذاهای محرک را شناسایی کرده و از آن اجتناب کنید

برخی از غذاها باعث تولید بیش از حد گاز در برخی افراد می شوند. موارد رایج عبارتند از لوبیا، عدس، برخی سبزیجات (مانند کلم بروکلی و کلم)، پیاز، سیر، نوشیدنی های گازدار و برخی از شیرین کننده های مصنوعی. برای شناسایی غذاهای خاصی که در مورد شما باعث ایجاد نفخ می شوند، مخصوصاً هنگام صرف غذا یا در هنگام رویدادهای اجتماعی، کاهش یا اجتناب از آنها را در نظر بگیرید.

آگاهانه بخورید و بنوشید

خوردن و آشامیدن خیلی سریع می تواند منجر به بلع هوای اضافی شود که به نفخ شکم کمک می کند. با جویدن کامل غذا و صرف وقت در طول وعده های غذایی، خوردن آگاهانه را تمرین کنید. از بلعیدن یکباره نوشیدنی خودداری کنید و به جای آن نوشیدنی را بنوشید. خوردن وعده های غذایی کوچکتر و مکررتر نیز می تواند به کاهش فشار روی سیستم گوارش شما کمک کند.

مراقب ترکیب غذا باشید

برخی افراد متوجه می شوند که ترکیبات غذایی خاص می تواند منجر به افزایش تولید گاز شود. به عنوان مثال، ترکیب غذاهای پر نشاسته با غذاهای پر پروتئین در یک وعده غذایی ممکن است باعث ناراحتی گوارشی شود. ترکیبات مختلف غذا را امتحان کنید و مشاهده کنید که بدن شما چگونه واکنش نشان می دهد تا تعیین کنید که آیا تنظیم ترکیب غذا می تواند به کاهش نفخ کمک کند یا خیر.

پروبیوتیک ها

پروبیوتیک ها باکتری های مفیدی هستند که می توانند به بهبود هضم و کاهش گاز بیش از حد کمک کنند، مصرف غذاهای غنی از پروبیوتیک ها مانند ماست، کفیر، کلم ترش، یا مصرف مکمل های پروبیوتیک با کیفیت بالا مانند ساشه پروبیوتیک بایوکید تک ژن فارما 15 عددی، به تعادل سالم باکتری های روده و کاهش نفخ کمک می کند.

شما می توانید برای خرید قرص نفخ جهت رفع نفخ معده و شکم خود اقدام نمایید.

مکمل های آنزیمی گوارشی

برخی از مکمل‌های آنزیمی گوارشی می‌توانند به تجزیه کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها کمک کنند و به طور بالقوه تولید گاز را در طول هضم کاهش دهند. برای تعیین اینکه آیا مکمل های آنزیم گوارشی برای شرایط خاص شما مناسب هستند یا خیر، با یک متخصص مشورت کنید.

داروهای گیاهی

برخی از داروهای گیاهی به طور سنتی برای کاهش گاز و نفخ استفاده می شود. روغن نعناع، دانه‌های رازیانه، زنجبیل و چای بابونه نمونه‌هایی از گیاهان هستند که ممکن است به تسکین سیستم گوارشی و رفع نفخ کمک کنند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که پاسخ‌های فردی به داروهای گیاهی ممکن است متفاوت باشد، بنابراین بهتر است قبل از گنجاندن آن‌ها در روال خود با یک پزشک مشورت کنید.

به دنبال ارزیابی پزشکی باشید

اگر نفخ همچنان ادامه داشته باشد یا با علائم نگران کننده دیگری مانند درد شکم، تغییر در حرکات روده، کاهش وزن غیرقابل توضیح یا وجود خون در مدفوع همراه باشد، مهم است که با یک متخصص مشورت کنید. این علائم ممکن است نشان دهنده یک اختلال گوارشی باشد که نیاز به ارزیابی و درمان پزشکی دارد.

نقش پروبیوتیک ها در مدیریت نفخ

پروبیوتیک ها با ایجاد تعادل سالم باکتری ها در روده نقش مهمی در مدیریت نفخ شکم دارند. این میکروارگانیسم‌های زنده که اغلب به عنوان باکتری‌های «دوست» یا «خوب» شناخته می‌شوند، می‌توانند از راه‌های مختلفی برای سیستم گوارش مفید باشند.

بازگرداندن تعادل فلور روده: روده خانه تریلیون ها باکتری است، هم مفید و هم مضر. هنگامی که تعادل این باکتری ها مختل شود، می تواند منجر به مشکلات گوارشی، از جمله تولید بیش از حد گاز شود. پروبیوتیک ها با افزایش جمعیت باکتری های مفید به بازیابی تعادل طبیعی فلور روده کمک می کنند، که به نوبه خود از هضم سالم و کاهش نفخ شکم کمک می کند.

تقویت عملکرد گوارش: پروبیوتیک ها به تجزیه و جذب مواد مغذی از غذا کمک می کنند. آنها آنزیم هایی تولید می کنند که به تجزیه کربوهیدرات های پیچیده، پروتئین ها و چربی ها کمک می کند، که می تواند فرآیند تخمیر در روده را کاهش دهد و متعاقباً تولید گاز را کاهش دهد. با بهبود عملکرد کلی گوارش، پروبیوتیک ها می توانند نفخ و ناراحتی های مربوط به آن را کاهش دهند.

تعدیل پاسخ ایمنی روده: نشان داده شده است که پروبیوتیک ها در تعدیل پاسخ ایمنی در روده نقش دارند. آنها به تنظیم التهاب و تقویت سیستم ایمنی سالم کمک می کنند، که می تواند به طور غیر مستقیم به سلامت بهتر گوارش و کاهش نفخ شکم کمک کند.

مبارزه با باکتری های مضر: سویه های خاصی از پروبیوتیک ها دارای خواص ضد میکروبی هستند و می توانند به مهار رشد باکتری های مضر در روده کمک کنند. این می تواند به ویژه در مواردی که رشد بیش از حد باکتری های مضر یا عدم تعادل فلور روده به تولید بیش از حد گاز کمک می کند مفید باشد.

کاهش اختلالات گوارشی: پروبیوتیک ها در مدیریت انواع اختلالات گوارشی مرتبط با نفخ، مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و بیماری التهابی روده (IBD) نویدبخش هستند. تحقیقات نشان می دهد که سویه های خاصی از پروبیوتیک ها ممکن است به کاهش علائمی مانند نفخ، گاز و ناراحتی شکمی در افراد مبتلا به این بیماری ها کمک کند.

هنگام در نظر گرفتن پروبیوتیک ها برای مدیریت نفخ شکم، مهم است که سویه هایی را انتخاب کنید که از نظر بالینی مورد مطالعه قرار گرفته اند و اثربخشی آنها را برای سلامت گوارش نشان داده اند. برخی از سویه‌های پروبیوتیکی که معمولاً مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و به دلیل فوایدشان در کاهش نفخ شکم شناخته می‌شوند عبارتند از:

• لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس

• بیفیدوباکتریوم لاکتیس

• لاکتوباسیلوس پلانتاروم

• ساکارومایسس بولاردی

با این حال، مناسب ترین سویه پروبیوتیک و دوز ممکن است بسته به نیازهای فردی و علت اصلی نفخ شکم، متفاوت باشد.

با شناسایی غذاهای محرک، تمرین غذا خوردن آگاهانه، در نظر گرفتن پروبیوتیک ها یا مکمل های آنزیم گوارشی، و بررسی داروهای گیاهی، می توانید به کاهش تولید بیش از حد گاز و افزایش راحتی گوارش کمک کنید.