اطلاعات جامع داروهای شلات‌کننده، آنتی‌دوت‌ها و آنتاگونیست‌ها

تماس: 9195349490 (98+)
نشانی: تهران، خیابان خرمشهر

در این مقاله از مجله سلامت پلاس برای سهولت در مطالعه و دسترسی، لیست داروهای شلات‌کننده، آنتی‌دوت‌ها و آنتاگونیست‌ها را در قالب جدول سازماندهی کرده ایم.

اختصاصی

برای سازماندهی و توضیح داروهای شلات‌کننده، آنتی‌دوت‌ها و آنتاگونیست‌ها، این داروها را بر اساس کلاس درمانی و کاربرد اصلی دسته‌بندی می‌کنیم:

دسته‌بندی داروها

ردیف	نام ژنریک (فارسی)	نام ژنریک (انگلیسی)	کلاس درمانی	موارد مصرف اصلی	مکانیسم اثر
۱	آمی فوستین	Amifostine	سیتوپروتکتیو	محافظت از بافت‌ها در برابر سمیت شیمی درمانی/رادیوتراپی	تبدیل به متابولیت فعال (آمیفوستین دیسولفاید) و خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد.
۲	دی فری پرون	Deferiprone	شلاتور آهن	درمان اضافه بار آهن (هموکروماتوز، تالاسمی)	اتصال به آهن آزاد و دفع آن از طریق ادرار.
۳	دفروکسامین	Deferoxamine	شلاتور آهن	مسمومیت حاد با آهن، اضافه بار آهن	اتصال به آهن و تشکیل کمپلکس دفروکسامین-آهن که از کلیه دفع می‌شود.
۴	دکسرازوکسان	Dexrazoxane	شلاتور	پیشگیری از سمیت قلبی ناشی از داروهای شیمی درمانی (مثل دوکسوروبیسین)	اتصال به یون‌های فلزی و کاهش تشکیل رادیکال‌های آزاد.
۵	دیمرکاپرول	Dimercaprol	شلاتور فلزات سنگین	مسمومیت با آرسنیک، جیوه، سرب	اتصال به فلزات و تشکیل کمپلکس محلول در آب که از ادرار دفع می‌شود.
۶	فلومازنیل	Flumazenil	آنتاگونیست بنزودیازپین	برگشت اثرات CNS ناشی از بنزودیازپین‌ها (مثل خواب‌آوری، اوردوز)	بلوک رقابتی گیرنده‌های GABA-A.
۷	فومپیزول	Fomepizole	آنتی‌دوت مسمومیت با متانول/اتیلن گلیکول	مسمومیت با متانول یا اتیلن گلیکول	مهار آنزیم الکل دهیدروژناز و جلوگیری از تولید متابولیت‌های سمی (اسید فرمیک).
۸	گلوکاگون	Glucagon	آنتاگونیست هیپوگلیسمی	درمان هیپوگلیسمی شدید	تحریک گلیکوژنولیز و افزایش قند خون.
۹	مسنا	Mesna	سیتوپروتکتیو	پیشگیری از سمیت مثانه ناشی از داروهای شیمی درمانی (سیکلوفسفامید، ایفوسفامید)	اتصال به متابولیت‌های سمی (آکرولئین) در مثانه و خنثی‌سازی آنها.
۱۰	متیل تیونینیوم کلراید	Methylene Blue	آنتی‌دوت مسمومیت با سیانید/متهموگلوبینمی	درمان مسمومیت با سیانید یا متهموگلوبینمی	تبدیل متهموگلوبین به هموگلوبین و اتصال به سیانید.
۱۱	نالمیفن	Nalmefene	آنتاگونیست اوپیوئید	برگشت اثرات اوردوز اوپیوئیدها (مثل مورفین)	بلوک گیرنده‌های μ-opioid
۱۲	نالوکسان	Naloxone	آنتاگونیست اوپیوئید	درمان اوردوز اوپیوئیدها	بلوک رقابتی گیرنده‌های اوپیوئیدی.
۱۳	نالتروکسون	Naltrexone	آنتاگونیست اوپیوئید	پیشگیری از عود اعتیاد به الکل یا اوپیوئیدها	بلوک طولانی‌مدت گیرنده‌های اوپیوئیدی.
۱۴	پنسیلامین	Penicillamine	شلاتور فلزات سنگین	مسمومیت با مس (ویلسون)، روماتوئید آرتریت	اتصال به مس و تشکیل کمپلکس دفع‌شونده از کلیه.
۱۵	پرالیدوکسیم	Pralidoxime	آنتی‌دوت سموم ارگانوفسفره	مسمومیت با حشره‌کش‌های ارگانوفسفره	بازگرداندن فعالیت آنزیم استیل کولین استراز.
۱۶	پروتامین	Protamine	آنتاگونیست هپارین	خنثی‌سازی اثر هپارین در خونریزی یا جراحی	اتصال به هپارین و تشکیل کمپلکس غیرفعال.
۱۷	پروسیان بلو	Prussian Blue	شلاتور رادیواکتیو/تالیوم	مسمومیت با تالیوم یا مواد رادیواکتیو	اتصال به یون‌های تالیوم/سزیم و کاهش جذب روده‌ای.
۱۸	سولامر	Sevelamer	شلاتور فسفات	کاهش فسفات در بیماران کلیوی (هایپر فسفاتمی)	اتصال به فسفات در روده و جلوگیری از جذب آن.
۱۹	کلسیم دی سدیم ادتا	Calcium Disodium Edetate	شلاتور سرب	مسمومیت با سرب	اتصال به سرب و تشکیل کمپلکس دفع‌شونده از ادرار.
۲۰	سدیم پلی استایرن سولفونات	Sodium Polystyrene Sulfonate	شلاتور پتاسیم	درمان هیپرکالمی (پتاسیم بالا)	اتصال به پتاسیم در روده و دفع آن از طریق مدفوع.

کلاس‌های اصلی و نکات مهم

۱. شلاتورها (Chelators)

هدف: دفع فلزات سنگین یا مواد سمی از بدن.
نمونه‌ها:
- دفروکسامین (آهن)، پنسیلامین (مس)، سوکسیمر (سرب).
نکات:
- دفروکسامین ممکن است سبب عوارض چشمی یا شنوایی شود.
- پنسیلامین در بارداری منع مصرف دارد.

۲. آنتی‌دوت‌ها (Antidotes)

هدف: خنثی‌سازی سموم یا متابولیت‌های سمی.
نمونه‌ها:
- نالوکسان (اوپیوئیدها)، پرالیدوکسیم (ارگانوفسفات)، متیلن بلو (متهموگلوبینمی).
نکات:
- نالوکسان اثر کوتاه‌مدت دارد و ممکن است نیاز به دوز تکرارشونده باشد.
- فومپیزول باید در ۱۰ ساعت اول مسمومیت با متانول تجویز شود.

۳. آنتاگونیست‌ها (Antagonists)

هدف: بلوک اثرات داروها یا سموم روی گیرنده‌ها.
نمونه‌ها:
- فلومازنیل (بنزودیازپین‌ها)، پروتامین (هپارین).
نکات:
- پروتامین ممکن است سبب واکنش‌های آلرژیک شدید شود.

هشدارهای حیاتی

۱. تداخلات:

متیلن بلو در بیماران مبتلا به کمبود G6PD خطر همولیز را افزایش می‌دهد.
پنسیلامین با داروهای سرکوب‌کننده ایمنی تداخل دارد.
۲. پایش:
سطح آهن، مس یا سرب در مصرف شلاتورها باید مرتباً بررسی شود.
در مصرف دفروکسامین، پایش بینایی و شنوایی ضروری است.
۳. مصرف در بارداری:
بسیاری از شلاتورها (مثل پنسیلامین) در بارداری منع مصرف دارند.

داروهای شلات‌کننده، آنتی‌دوت‌ها و آنتاگونیست‌ها

برای دوز دقیق و مدیریت بالینی، همواره با پزشک یا سم‌شناس بالینی مشورت کنید. 🧪⚠️

مجله سلامت پلاس – مدیر سایت

لینک سایت مرجع

مالکیت معنوی مجله سلامت پلاس (healthplusmag.ir) علامت تجاری ناشر است و سایر علائم تجاری مورد استفاده در این مطلب متعلق به دارندگان علامت تجاری مربوطه می باشد.
ناشر وابسته یا مرتبط با دارندگان علامت های تجاری نیست و توسط دارندگان علامت تجاری حمایت، تایید یا ایجاد نشده است مگر اینکه خلاف آن ذکر شده باشد و هیچ ادعایی از سوی ناشر نسبت به حقوق مربوط به علائم تجاری شخص ثالث وجود ندارد.