روش‌های درمانی درد زانو

درد زانو یکی از مشکلات شایع است که در افراد پیر، جوانان و کودکان، و حتی در دوران بارداری، رخ می‌دهد. این نوع درد ممکن است ناشی از آسیب یا بیماری‌های مزمن باشد. شدت و ناراحتی درد زانو به عواملی مانند علت درد، محل درد (زیر زانو، پشت زانو و کشکک) و وضعیت فیزیکی فرد بستگی دارد.

• دسته بندی: پیشگیری و درمان
• تاریخ انتشار: 1403/07/29
• زمان مطالعه: 9 دقیقه

درمان درد زانو

درد زانو یکی از مشکلات شایع است که در افراد پیر، جوانان و کودکان، و حتی در دوران بارداری، رخ می‌دهد. این نوع درد ممکن است ناشی از آسیب یا بیماری‌های مزمن باشد. شدت و ناراحتی درد زانو به عواملی مانند علت درد، محل درد (زیر زانو، پشت زانو و کشکک) و وضعیت فیزیکی فرد بستگی دارد.

بهبود درد زانو در دوران پیری اغلب به علت بیماری‌های استخوانی است که تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم بر روی مفاصل دارند. افراد پیر که از بیماری‌ها و اختلالات استخوان و مفاصل رنج می‌برند، ممکن است با درد زانو مواجه شوند. خانم‌های بالای ۶۵ سال نسبت به جوان‌ترها در معرض بیشتری قرار دارند و احتمال بروز درد پشت زانو را دارند.

همچنین، جوانان و نوجوانانی که فعالیت‌های ورزشی مثل پریدن، دویدن یا فعالیت‌هایی که فشار روی مفصل زانو ایجاد می‌کند، احتمالاً با درد زانو روبرو می‌شوند. کودکان در سنین نوجوانی یا قبل از آن نیز با بازی کردن و انجام فعالیت‌هایی که نیازمند استفاده از زانو است، ممکن است درد زانو تجربه کنند.

زانو درد در کودکان و نوجوانان اغلب بر اثر انجام ورزش هایی مانند پریدن، دویدن و فعالیت های که شامل حرکات مکرر است ایجاد می شود.

روش‌های درمانی فیزیوتراپی زانو

معمولاً فیزیوتراپی می تواند باعث کاهش زانو درد، بهبود وضعیت زانو، و تقویت عضلات پشتیبان آن و نیز کاهش احتمال عود مجدد مشکلاتی مانند سندروم پاتلوفمورال شود. روش های متداول فیزیوتراپی زانو درد در این حالت به شرح زیر هستند:

• تقویت عضله چهار سر ران

• تقویت ماهیچه های جدا کننده مفصل ران و عضلات چرخنده خارجی

• تحریک الکتریکی، یخ درمانی و ماساژ درمانی برای کاهش درد بیمار

• تمرین های حرکتی برای حفظ تعادل یک پا

در هر حالت نیاز به معاینه زانوها برای تشخیص احتمال ابتلا به آرتروز وجود دارد و در این صورت ممکن است نیاز به ورزش ها و حرکات اصلاحی دیگری نیز وجود داشته باشد.

در یک کلینیک فیزیوتراپی, فیزیوتراپ پس از بررسی جامع فیزیوتراپی بهترین و مؤثرترین روش درمان را با توجه به شرایطتان به شما معرفی خواهد کرد. در زیر برخی از این روش‌های درمانی متعدد را به اجمال توضیح می‌دهیم:

تکنیک‌های بافت نرم

بافت‌های نرم ساختارهایی غیراستخوانی، مانند عضله، رباط‌، تاندون‌، عصب و لایه پوششی فیبری (بافت‌های پوشش دهنده و اتصال دهنده عضله‌ها) هستند. این بافت‌ها در صورت بروز حادثه‌ای که منجر به کشیدگی بیش از حد یا پارگی‌شان شود، آسیب خواهند دید.

سپس بافت همبند در محل زخم برای ترمیم آسیب‌دیدگی تشکیل می‌شود، و به این ترتیب اگرچه زخم کاملاً بهبود می‌یابد اما بافت همبند تشکیل شده بسیار کمتر از ساختار اصلی و اولیه منعطف و متحرک خواهد بود. چنانچه تحرک و کیفیت بافت همبند بهبود نیابد و ساختارهای سفت به حال خود رها شوند، حرکت فرد تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و احتمال بروز مجدد آسیب نیز افزایش خواهد یافت.

استفاده مفرط از یک بافت به دلیل قرار دادن بدن به مدت طولانی در وضعیتی نامناسب یا تکرار حرکتی غیرعادی مثلاً داشتن حالت اندامی آسیب زننده در محل کار یا خودرو در درازمدت منجر به تغییر یافتن بافت‌ها و صدمه دیدن‌شان می‌گردد. راه‌حل برطرف کردن این مشکلات بهره‌گیری از تکنیک‌های بافت نرم است.

تکنیک‌های فیزیوتراپی بافت نرم عبارت‌اند از: آزادسازی بافت همبند عضلانی (میوفاشیال)، روش‌های نقاط ماشه‌ای و ماساژ.

دستکاری و متحرک سازی مفصل

زانو پس از تحمل ضربه و آسیب، عمل جراحی، فرسایش و ساییدگی، ممکن است به شکلی خشک و دردناک عمل کند. وقتی حرکت مفصل زانو کاهش می‌یابد، یک چرخه ناموفق درد و خشکی آغاز می‌شود. به دلیل اینکه هر حرکتی باعث آزار می‌شود، شما زانو را کمتر حرکت می‌دهید. اما این کمبود حرکت باعث افزایش خشکی و در نتیجه کاهش حرکت مفصل می‌شود، بنابراین دوباره شما آن را کمتر از قبل حرکت می‌دهید.

روش‌های متحرک سازی مفصل در فیزیوتراپی به کار گرفته می‌شوند تا با کاهش دادن خشکی و درد زانو، حرکت آن را بهبود بخشند و به حالت عادی برگردانند.

ورزش

ورزش کردن و انجام نرمش‌های خاص در تقویت عضله زانو و انعطاف‌پذیری (طول) آن بسیار مؤثراند و حرکت زانو را بهتر می‌کنند. در جلسه‌های فیزیوتراپی، نرمش‌های خاصی متناسب با وضعیت‌تان به شما آموزش داده می‌شود که می‌توانید در خانه، باشگاه یا هر جایی که تمایل دارید انجام‌شان دهید.

عضله‌ها پس از صدمه دیدن، جراحی یا هر عارضه‌ی دردناک دیگری ضعیف‌تر می‌شوند؛ چون درد مانع عملکرد مناسب عضله زانو می‌شود و آسیب دیدن عضله نیز عضله‌های زانو را ضعیف‌تر می‌سازد. بنابراین انجام دادن ورزش‌های معین به منظور تقویت عضلات و نیرومند ساختن دوباره آنها اهمیت فراوان دارد؛ چرا که مفصل زانو برای به حرکت درآمدن نیاز به عضله‌هایی قوی در پیرامون خود دارد.

طب سوزنی

در طب سوزنی سوزن‌های یکبار مصرف بسیار ظریفی وارد ناحیه‌های دردناک و سفت عضلانی می‌شوند. از طب سوزنی در کنار دیگر روش‌های فیزیوتراپی استفاده می‌شود.

الکتروتراپی (درمان با برق)

در این روش از دستگاه‌هایی مانند اولتراسوند، دستگاه‌های مداخله‌ای و TENS(دستگاه تحریک الکتریکی عصب) استفاده می‌شود. دستگاه با توجه به عارضه و شرایط شما انتخاب می‌گردد، برای مثال از اولتراسوند می‌توان برای التیام رباط‌های آسیب دیده و از TENSبرای کنترل درد پشت بهره جست.

لیزر

 پرتو لیزر با زمان و طول موج‌های متفاوت به بافت نرم نفوذ می‌کند تا مستقیماً انرژی را به سلول‌های بافت آسیب دیده برساند. لیزر درمانی زانو برای پوست، عضله، رباط، تاندون، عصب، غضروف و استخوان آسیب دیده مفید است.

لیزردرمانی درد و تورم مفصل‌های آسیب دیده را کاهش می‌دهد و هم برای بیماران سالمند مبتلا به آرتروز مزمن و هم برای ورزشکاران جوان دچار کشیدگی عضلانی یا مفصل حاد سودمند است. پزشک پس از تشخیص عارضه غالباً 5 تا 8 جلسه درمانی را تجویز می‌کند. اکثر بیماران پس از 3 یا 4 جلسه متوجه تغییر کوچکی می‌شوند و با کامل کردن دوره درمان بهبود شگرفی در 80 تا 85 درصد از بیماران رخ می‌دهد. در گروهی از بیماران نیز پس از تنها 2 یا 3 جلسه لیزر درمانی بهبود چشمگیری حاصل می‌شود.

پرتو لیزر در بدن چه کاری انجام می‌دهد؟

·         پرتو لیزر تولید ادنوزین تری‌فسفات (ATP) را تحریک می‌کند که مولکول حامل انرژی است. سلول‌ها از این انرژی برای آوردن مواد مغذی و بیرون راندن پسماندها استفاده می‌کنند. به این تریب التیام تمامی ساختارهای بدن از جمله عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها و… تسریع می‌گردد.

·         پرتو لیزر تشکیل کلاژن را تحریک می‌کند که پروتئینی موجود در کل بدن است و برای جایگزینی بافت فرسوده یا ترمیم آسیب‌های بافتی ضروری به شمار می‌رود. تولید سریع‌تر کلاژن منجر به شکل‌گیری بافت‌های همبند کمتری می‌شود.

·         پرتو لیزر درد را کاهش می‌دهد و تأثیر سودمندی بر یاخته‌های عصبی‌ای دارد که مانع از انتقال درد ناشی از التهاب عضله‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها به مغز می‌شوند.

·         پرتو لیزر فعالیت سیستم لنفاوی، تصفیه کننده مایع بدن، را تسریع می‌کند. رگ‌های لنفاوی در اثر آسیب وارده پاره می‌شوند و تورم بروز می‌یابد. پرتو لیزر این رگ‌های پاره شده را ترمیم می‌کند و آماس را به سرعت کاهش می‌دهد.

·         پرتو لیزر تشکیل رگ‌های خونی  (آنژیوجنسیس) را افزایش می‌دهد. رگ‌های بسیار ریز خونی در نتیجه‌ی وارد شدن آسیب پاره می‌شوند و تورم و کبودشدگی بروز می‌یابد. پرتو لیزر ترمیم این رگ‌هایی را تحریک می‌کند که برای خون‌رسانی مجدد طبیعی به ساختارهای صدمه دیده ضروری به شمار می‌روند.

·         پرتو لیزر میزان چرخشی سروتونین و اندورفین‌ها خون را افزایش می‌دهد. سروتونین یکی از انتقال دهنده‌های عصبی قدرتمند به مغز است. عموماً میزان سروتونین در بیماران افسرده پایین است. اندورفین‌ها مواد شیمیایی طبیعی ” مورفین مانند” مغز هستند که در صورت فعال‌سازی موجب تسکین درد می‌شوند.

درمان با لیزر سودمند و ایمن و تسکینی برای بیماران مسنی است که سال‌هاست از درد زانو و مفصل رنج می‌برند، و ضمناً تحرک را بدون روی آوردن به درمان‌های دردناک بهبود می‌بخشد. بسیاری از بیماران مبتلا به دردهای مزمن پس از لیزردرمانی می‌توانند مصرف داروهای مسکن را کاهش دهند، و به این ترتیب هر چه سریع‌تر به انجام فعالیت‌ها یا ورزش مورد علاقه‌شان بازگردند و کیفیت زندگی‌شان را بهبود بخشند.

درمان با لیزر اثر ماندگاری بر فرایند التیام دارد و اکثر بیماران پس از پایان درمان با حمله مجدد درد مواجه نمی‌شوند. درمان با پرتو لیزر التیام همیشگی بافت را تحریک می‌کند و این‌طور نیست که صرفاً برای مدت کوتاهی علائم را برطرف سازد.

عارضه‌های قابل درمان با لیزر

·         کشیدگی تاندون، عضله یا رباط زانو

·         لیزر درمانی برای آرتروز زانو (التهاب مفاصل و روماتوئید)

·         آسیب‌های ناشی از کشیدگی و رگ به رگ شدن مکرر

·         دردهای فیبرومیالژیا

·         تحریک اعصاب

·         توان‌بخشی عمل زانو (برای مثال عمل زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری)

·         توان‌بخشی جایگزینی زانو

آموزش و مشاوره

درک صحیح از وضعیت خود، اهمیت بسیاری در بهبود شما دارد. فهمیدن اینکه چه کارهایی فیزیوتراپی می‌تواند برای شما انجام دهد و چه کارهایی شما می‌توانید برای کمک به خودتان انجام دهید، بسیار مهم است. به عنوان مثال، رعایت توصیه‌ها و تنظیم میز کار و صندلی به بهترین شکل و زاویه نسبت به یکدیگر (ارگونومی یا کارپژوهی) در محل کار، یا تغییر در روش حرکت و تنظیم فعالیت‌ها برای کاهش آسیب به زانوهای فرسوده و مبتلا به آرتروز زانو، و همچنین رعایت دستورات مرتبط با کفش و ارتوتیک (کفی کفش)، در فرآیند بهبود شما تأثیرگذار خواهد بود.

همچنین، فیزیوتراپی آموزش لازم برای پیشگیری و مدیریت بهتر عوارضی که به طور کامل قابل درمان نیستند، را ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، اگر از درد پشت زانو به مدت طولانی رنج می‌برید، فیزیوتراپی می‌تواند به شما ورزش‌های مناسب و نامناسب برای این عارضه، روش‌های درمان خانگی برای تسکین درد و راهکارهایی برای مدیریت درد (مانند تمرینات کشیدن زانو در زمان درد) آموزش دهد.

درمان آرتروز زانو