چاقی مفرط و علائم

چاقی مفرط یک بیماری است که فرد در آن شاخص توده بدنی ۳۰ یا بالاتر دارد، چاقی مفرط مشکلات و بیماری‌های زیادی را برای شما ایجاد می‌کند و برای درمان چاقی مفرط می‌توانید به دکتر تغذیه و یا دکتر گوارش مراجعه کنید.

• دسته بندی: سبک زندگی
• تاریخ انتشار: 1403/09/18
• زمان مطالعه: 14 دقیقه

چاقی مفرط یک بیماری است که فرد در آن شاخص توده بدنی ۳۰ یا بالاتر دارد، چاقی مفرط مشکلات و بیماری‌های زیادی را برای شما ایجاد می‌کند و برای درمان چاقی مفرط می‌توانید به دکتر تغذیه و یا دکتر گوارش مراجعه کنید.

چاقی مفرط چیست؟ آیا می‌دانید به شاخص توده بدنی مساوی با بالای ۳۰ چاقی مفرط می‌گویند؟ اصلا BMI چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ اگر چاقی مفرط داشته‌باشیم چه مشکلاتی برای ما ایجاد می‌شوند و عوارض این مشکل چیست؟

در صورتیکه وزن بالایی دارید و می‌خواهید درباره عوارض این چاقی بدانید، بد نیست که با ما همراه باشید و این مطلب را تا انتها بخوانید... به تمامی سوالات شما درباره وزن بالا پاسخ داده‌خواهدشد، اگر وزن شما خیلی زیاد باشد، می‌توانید با دریافت نوبت حضوری از دکتر تغذیه و یا دریافت مشاوره تلفنی دکتر تغذیه، برای کاهش وزن خود برنامه‌های مناسبی درنظر بگیرید.

همچنین برای آگاهی از عمل‌های جراحی لاغری می‌توانید از دکتر گوارش کمک بخواهید.

چاقی مفرط چیست؟

چاقی مفرط بیماری همه‌گیر در ایالات متحده است. چاقی مفرط افراد را در معرض خطر بیشتری برای بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سرطان قرار می‌دهد. کسانی که به بیماری چاقی مفرط مبتلا هستند، کیفیت زندگی پایین‌تری نسبت به بقیه دارند و معمولا در معرض ابتلا به بسیاری بیماری‌های دیگر قرار می‌گیرند. اما چگونه می‌توان تشخیص داد که کسی چاقی مفرط دارد؟

جالب است بدانید که برای اینکار، از روش‌های مخلتفی استفاده می‌شود که نسبت وزن به قد در آن مطرح است. می‌دانیم که متناسب بودن اندام به وزن و قد بستگی دارد. همچنین توزیع چربی نیز در تعیین چاقی اهمیت بسیاری دارد.

پس نمی‌توان به هر کسی که ۸۰ کیلو وزن دارد بگوییم که وزنش متناسب است. شاید این ۸۰ کیلو برای کسی کمتر از حد نیاز و برای یک فرد دیگر، بیشتر از میزان قابل قبول باشد. پس باید قد و وزن را در نظر بگیریم، چنین کاری را با ‌BMI انجام می‌دهند که همان body mass index یا شاخص توده بدنی گفته می‌شود.

شاخص توده بدنی چیست و BMI بالای ۳۰ چاقی مفرط است؟

چاقی مفرط با عنوان داشتن شاخص توده‌ی بدنی (BMI) بیشتر یا مساوی ۳۰ تعریف می‌شود... شاخص توده‌ی بدن (BMI) بر حسب وزن و قد ا‌فراد محاسبه می‌شود، با‌این‌حال، BMI برخی محدودیت‌ها نیز دارد. عواملی مانند سن، جنس، قومیت و توده عضلانی می‌توانند رابطه بین BMI و چربی بدن را تحت‌تاثیر قرار دهند. همچنین BMI بین چربی بیش‌از‌حد، عضله و یا توده استخوانی را تشخیص نمی‌دهد و هیچ نشانه‌ای از توزیع چربی در میان افراد نیست.

با وجود این محدودیت‌ها، BMI همچنان به عنوان شاخصی از وزن بیش‌از‌حد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چاقی مفرط با عنوان داشتن شاخص توده‌ی بدنی (BMI) بیشتر یا مساوی ۳۰ تعریف می‌شود.

محاسبه شاخص توده بدنی BMI چگونه انجام می شود؟

به نقل از cdc، برای محاسبه شاخص توده بدنی باید از این فرمول استفاده کنید:

BMI = kg/m۲

در واقع در این فرمول شما وزن خود را به کیلوگرم اندازه می‌گیرید. سپس قد خود را به متر اندازه‌گیری می‌کنید و به توان دو می‌رسانید. یعنی باید قد را به متر در قد را به متر ضرب کنید. سپس وزن را بر عدد به دست آمده تقسیم می‌کنید. اگر می‌خواهید مثالی برای شما بیاوریم:

مثلا نیکا ۵۸ کیلوگرم وزن دارد و قد او ۱.۶۵ متر است. شاخص توده بدنی نیکا چند است؟

برای اینکار، ابتدا باید قد نیکا را به توان ۲ برسانیم. پس:

۱.۶۵ × ۱.۶۵ برابر با ۲.۷۲۲۵ می شود. اکنون باید وزن را به کیلوگرم بر این عدد تقسیم کنیم. گفتیم که نیکا ۵۸ کیلو وزن دارد. بنابراین:

۲.۷۲۲۵ ÷ ۵۸ که برابر است با ۲۱.۳ (اعشار ادامه دارد اما تا همین رقم کافی است). می‌بینید که BMI نیکا ۲۱.۳ است، شاخص توده بدنی از ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ در محدوده‌ی طبیعی قرار دارد. پس نیکا چاق نیست و طبیعی است. می‌توانید از همین طریق شاخص توده بدنی خود را به دست آورید.

علائم BMI بالا چیست؟

علائم چاقی مفرط واضح هستند و با چشمان خود هم می‌توانید آنها را مشاهده کنید. کسانی که خیلی چاق هستند! در ادامه این موارد را لیست کرده‌ایم:

• شاخص توده بدنی مساوی و یا بالای ۳۰

• نفس تنگی

• تعریق زیاد

• خرخر کردن

• به سختی فعالیت‌های فیزیکی را انجام دادن

• معمولا احساس خستگی داشتن

• درد مفاصل و درد پشت و کمر

• اعتماد به نفس پایین و نداشتن عزت نفس

• داشتن احساس منزوی بودن

برای درمان چاقی مفرط به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

اول از همه باید بدانید که نسبت وزن به قد شما و یا شاخص توده بدنی شما چند است و تنها چاق هستید یا چاقی مفرط دارید؟ برای اینکار می‌توانید از دکتر تغذیه کمک بگیرید. بعد از اینکه چاقی مفرط با شاخص توده بدنی بالای ۳۰ و یا مساوی با آن برای شما تشخیص داده‌شد، برای درمان آن باید اقدامات لازم را انجام دهید.

اگر دچار چاقی مفرط هستید و به دنبال راهی برای خلاصی از این وضعیت هستید، بهتر با در درجه اول با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.

یکی از روش‌هایی که برای درمان چاقی مفرط انجام می‌شود، رژیم گرفتن و ورزش است، اما همان‌طور که می‌دانید، هر دو مورد برای فردی که به چاقی مفرط مبتلا باشد، سخت است... اگر دکتر تغذیه با دادن رژیم لاغری نتواند به شما کمک بکند، باید از دکتر گوارش برای انجام جراحی‌های لاغری کمک بگیرید.

دلایل چاقی مفرط و BMI بالا چیست؟

هنگامی که در دراز مدت خوردن کالری بیشتر از فعالیت روزانه و تمرین‌های ورزشی باشد باعث چاقی مفرط می‌شود. با گذشت زمان، این کالری اضافی تجمع‌یافته و موجب افزایش وزن می‌شود. شایع‌ترین علل چاقی مفرط عبارتند از:

• تغذیه: رژیم غذایی با چربی و کالری بالا

• تحرک: بی‌تحرکی و فعال‌نبودن در زندگی

• کم‌خوابی: نداشتن خواب به اندازه کافی، که می‌تواند منجر به تغییرات هورمونی شده و شما احساس گرسنگی و تمایل به خوردن غذاهایی با کالری بالا داشته‌باشید.

• ژنتیک: ژنتیک، که می‌تواند بر چگونگی هضم غذا و‌ تبدیل آن به انرژی و نحوه ذخیره چربی‌ها تحت تأثیر قرار می‌دهد.

• سن: افزایش سن، که منجر به کاهش توده عضلانی شده و میزان متابولیسم را آهسته‌تر می‌کند و وزن‌گیری را آسان‌تر می‌کند.

• بارداری: وزن‌گیری در دوران بارداری به سختی کم شده و در نهایت منجر به چاقی مفرط می‌شود.

هنگامی که در دراز مدت خوردن کالری بیشتر از فعالیت روزانه و تمرین‌های ورزشی باشد باعث چاقی مفرط می‌شود.

برخی بیماری‌ها نیز ممکن است منجر به افزایش وزن شود، مانند:

• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): یک بیماری که موجب عدم تعادل هورمون‌های تولید مثل زنانه می‌شود.

• سندرم Prader-Willi: بیماری نادری است که از بدو تولد با فرد همراه است و باعث گرسنگی بیش‌از‌حد می‌شود.

• سندرم کوشینگ: نوعی بیماری که ناشی از سطح بالا و بیش‌از‌حد هورمون کورتیزول است.

• کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدی): وضعیتی که غده تیروئید به اندازه کافی از هورمون‌های تولید نمی‌کند.

• استئوآرتریت: و سایر شرایط و بیماری‌هایی که موجب درد شده و منجر به عدم فعالیت برای فرد می‌شود.

چه کسانی در معرض چاقی مفرط قرار دارند؟

ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانی می‌تواند خطر ابتلا به چاقی مفرط را افزایش دهد.

• عوامل ژنتیک: برخی از افراد دارای عوامل ژنتیکی هستند که کاهش وزن را برای آنان با سختی همراه می‌کند.

• عوامل محیطی و جامعه: محیط شما در خانه، مدرسه و جامعه، می‌تواند بر چگونگی تغذیه و فعالیت شما تأثیر بگذارد. شاید شما یاد نگرفته‌باشید که غذاهای سالم غذا بخورید یا فکر نکنید که می‌توانید از غذاهای سالم‌تر استفاده کنید.

• عوامل روانشناختی و سایر عوامل: گاهی اوقات افسردگی منجر به افزایش وزن می‌شود، زیرا افراد به دنبال ناراحتی عاطفی تمایل به غذا خوردن دارند. همچنین برخی از داروهای ضد‌افسردگی نیز خطر افزایش وزن را بالا می‌برند.

• ترک سیگار: با اینکه ترک سیگار فکر خوبی است، اما ترک سیگار نیز می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. به همین دلیل، هنگام ترک نیز باید بر رژیم غذایی مناسب و ورزش تمرکز کنید.

• برخی داروها: داروهایی نظیر استروئید‌ها و قرص‌های ضدبارداری همچنین می‌تواند باعث افزایش وزن شما شود.

گاهی اوقات افسردگی منجر به افزایش وزن می‌شود، زیرا افراد به دنبال ناراحتی عاطفی تمایل به غذا خوردن دارند. همچنین برخی از داروهای ضد‌افسردگی نیز خطر افزایش وزن را بالا می‌برند.

چاقی مفرط چگونه تشخیص داده می شود؟

چاقی مفرط با داشتن BMI>۳۰ تعریف می‌شود. شاخص توده بدن محاسبه‌ی وزن فرد نسبت به قد آن است. اندازه‌گیری‌های دقیق‌تر دیگر چربی بدن و توزیع چربی بدن شامل ضخامت چین پوستی، مقایسه دور کمر به ران و تست‌های غربالگری از قبیل سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن (CT scan) و ‌ام‌آر‌‌آی (MRI) است.

پزشک شما همچنین می‌تواند آزمایش‌های خاصی برای تشخیص چاقی مفرط و همچنین خطرات مربوط به چاقی مفرط انجام دهد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل آزمایش خون برای بررسی سطح کلسترول و گلوکز، آزمایش‌های عملکرد کبدی، دیابت، آزمایشات تیروئید و تست‌های قلبی مانند نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) باشد. اندازه‌گیری چربی دور کمر شما همچنین پیش‌بینی خوبی از خطر بیماری‌های مرتبط با چاقی مفرط است.

چاقی مفرط چگونه درمان می شود؟

اگر چاق هستید و نمی‌توانید وزن خود را کم کنید از پزشک خود کمک بگیرید. پزشک ممکن است شما را به متخصص مربوطه ارجاع دهد. پزشک همچنین ممکن تغییر‌دادن شیوه زندگی و گاهی اوقات نیز داروها یا جراحی برای کاهش وزن را به شما توصیه کنند.

۱. تغییر سبک زندگی و رژیم گرفتن

یکی از اولین اقدامات برای کاهش وزن تغییر سبک زندگی است. در این راستا پزشک می‌تواند به شما در انتخاب غذای بهتر آموزش دهد و به شما کمک کند که یک برنامه غذایی سالم داشته‌باشید. برنامه ورزشی مداوم و افزایش فعالیت روزانه تا ۳۰۰ دقیقه در هفته – به افزایش قدرت، استقامت و متابولیسم کمک می‌کند.

قدم بعدی گرفتن رژیم است. شما با مشورت با دکتر تغذیه و بسته به هدفتان از کاهش وزن می‌توانید از انواع رژیم لاغری استفاده کنید، رژیم کتوژنیک، رژیم سی روزه، رژیم مدیترانه‌ای و غیره از معروف ترین رژیم هایی غذایی در دنیا هستند که می‌توانند به کاهش وزن کمک زیادی بکنند. به یاد داشته باشید که هر رژیمی استاندارد و سالم نیست.

برخی رژیم های لاغری سریع هرچند باعث لاغری سریع در زمان کوتاه می‌شوند، اما عوارض زیادی دارند. همچنین بسیاری از این رژیم‌ها باعث کاهش وزن ثابت نمی‌شوند و مدت کوتاهی بعد از اتمام رژیم وزن برمی‌گردد.

گروه‌های مشاوره یا حامی ممکن است عوامل ناخوشایند را شناسایی کرده و برای مقابله با مسائل مربوط به خوردن مانند اضطراب، افسردگی، مشکلات عاطفی و عصبی که با آن روبه‌رو هستید به شما کمک‌کنند.

۲. دارو درمانی

پزشک شما همچنین ممکن است بعضی از داروها و قرص های لاغری یا داروهای کاهش‌دهنده وزن را علاوه بر برنامه‌های تغذیه سالم و ورزش به شما تجویز کنند. داروها معمولا هنگامی تجویز می‌شوند که دیگر روش‌های کاهش‌دهنده وزن موثر نباشد یا اینکه شما BMI>۲۷ به همراه مشکلات مربوط به چاقی مفرط داشته‌باشید.

مصرف داروهای لاغری از جذب چربی جلوگیری کرده یا اشتها را کاهش می‌دهند. این داروها می‌توانند عوارض جانبی ناخوشایند داشته‌باشند. به عنوان مثال، داروی ارلیستات (Xenical) می‌تواند به حرکات مکرر روده، دفع سریع مدفوع و گاز روده می‌شود. در صورت مصرف این داروها، پزشک باید شما را با دقت تحت نظر بگیرد.

۳. عمل لاغری

عمل لاغری مستلزم تعهد بیمار برای تغییر سبک زندگی است. این نوع عمل جراحی با محدود‌کردن مقدار غذایی که فرد می‌تواند بخورد یا جلوگیری از جذب مواد غذایی و کالری مصرفی و گاهی اوقات با استفاده از هر دو مکانیسم می‌تواند باعث کاهش وزن فرد شود.

جراحی برای کاهش وزن کاملا ثابت‌شده نیست. این جراحی بزرگ است و می‌تواند خطرات جدی داشته باشد و پس از جراحی، بیمار باید مقدار غذای مصرفی و نوع غذای مصرفی خود را تغییر دهد.

افرادی کاندیدای جراحی کاهش‌دهنده وزن هستند که با BMI ۴۰ یا بیشتر داشته یا BMI ۳۵ تا ۳۹.۹ همراه با مشکلات جدی مربوط به چاقی مفرط دارند.

بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند مجبور به کاهش وزن هستند. علاوه بر این، این افراد به طور معمول تحت مشاوره قرار می‌گیرند تا اطمینان حاصل شود که هم از لحاظ احساسی برای این جراحی آمادگی دارند و هم اینکه مایل به ایجاد تغییرات لازم در شیوه زندگی هستند یا نه، جراحی‌هایی که برای کاهش وزن‌ انجام می‌شود شامل موارد زیر است:

• جراحی بای پس معده: که یک کیسه کوچک در بالای معده شما ایجاد می‌کند که به طور مستقیم به روده کوچک شما متصل می‌شود. مواد غذایی و مایعات از این کیسه عبور کرده و به روده می‌رسند بدون‌ اینکه از بخش اعظم معده و‌ قسمت‌هایی از روده‌ عبور کنند.

• حلقه معده: در این روش یک حلقه (باند) قابل تنظیم دور قسمت ابتدایی معده قرار داده می‌شود و‌ بدین ترتیب معده به دو‌ قسمت تبدیل می‌شود.

• اسلیو معده: در این روش قسمتی از معده شما را بر می‌دارند.

• جراحی انحراف بیلیوپانکراتیک (Duodenal Switch): در این روش نیز قسمت اعظم معده شما برداشته می‌شود.

تیم درمان چاقی مفرط متشکل از چه دکترهایی است؟

برای درمان چاقی مفرط می‌توانید از دکتر تغذیه برای دریافت رژیم و دارو کمک بگیرید. از طرفی می‌توانید از روش‌های دیگری هم برای بهبود شرایط خود کمک بگیرید. اگر رژیم موثر نباشد، می‌توانید با کمک روش‌های درمانی مانند جراحی برای یهیود شرایط خود اقدام کنید. برای اطلاع از جراحی و روش‌های جراحی می‌توانید از دکتر گوارش کمک بگیرید.

چاقی مفرط می‌تواند منجر به برخی مشکلات و بیماری‌ها در فرد شود که بعضی از آنها تهدیدکننده حیات هستند.

عوارض چاقی مفرط و BMI بالا چیست؟

نسبت بالای چربی بدن به عضله باعث ایجاد فشار روی استخوان‌ها و همچنین اندام‌های داخلی شما می‌شود. همچنین باعث افزایش التهاب در بدن می‌شود که به نظر می‌رسد علت سرطان است. چاقی مفرط همچنین یکی از دلایل اصلی دیابت نوع ۲ است.

چاقی مفرط می‌تواند منجر به برخی مشکلات و بیماری‌ها در فرد شود که بعضی از آنها تهدیدکننده حیات هستند، مانند:

• دیابت نوع ۲

• بیماری قلبی

• فشار خون بالا

• برخی سرطان‌های (پستان، روده بزرگ و اندومتر رحم)

• سکته مغزی

• بیماری کیسه صفرا

• بیماری کبد چرب

• کلسترول بالا

• آپنه خواب و سایر مشکلات تنفسی

• آرتروز

• ناباروری

چگونه از چاقی مفرط می توان‌ پیشگیری کرد؟

با انتخاب شیوه درست زندگی می‌توان از افزایش وزن جلوگیری کرد. انجام فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری هر روز ۲۰ تا ۳۰ دقیقه می‌تواند به تناسب اندام شما کمک کند. غذاهای مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و پروتئین‌های بدون چربی را زیاد‌ بخورید و سعی کنید غذاهایی با چربی و کالری بالا را کمتر مصرف کنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

اگر شاخص توده بدنی شما بالاتر از ۳۰ و یا مساوی ۳۰ باشد، به چاقی مفرط مبتلا هستید. این بیماری عوارض بسیاری برای شما ایجاد می‌کند و شما را مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلف می‌کند. یکی از اصلی‌ترین مسائلی که ممکن است با چاقی مفرط برای شما ایجاد شود، بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت است.

پرسش‌های متداول

درمان چاقی مفرط امکان پذیر است؟

بله.

چاقی مفرط را می‌توان از چند روش درمان کرد. یکی از روش‌هایی که برای درمان چاقی مفرط مورد استفاده قرار می‌گیرد، دارو درمانی است و داروهای لاغری و کاهش اشتها... یکی دیگر از درمان‌هایی که برای چاقی مفرط مورد استفاده قرار می‌گیرد، رژیم درمانی است و گاهی نیز جراحی‌هایی برای تغییر سایز معده انجام می‌شوند که برای لاغری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آیا چاقی مفرط کودکان هم دیده می شود؟

بله.

کودکان هم ممکن است به چاقی مفرط مبتلا شوند. در چنین مواردی برای درمان باید به دکتر کودکان مراجعه کنید، زیرا چاقی در کودکی می‌تواند مشکلات بسیاری را ایجاد کند.

چاقی مفرط به انگلیسی چیست؟

چاقی مفرط به انگلیسی obesity نامیده می‌شود.

اگر دچار چاقی مفرط هستید و به دنبال راهی برای خلاصی از این وضعیت هستید، بهتر با در درجه اول با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.