درمان جوش صورت و آکنه در طب سنتی

یکی از چالش‌هایی که افراد بخصوص نوجوانان با آن روبه رو هستند ایجاد تغیراتی است که به شکل جوش روی پوست صورت و بدن ظاهر می‌شود. داشتن پوستی یکدست و بدون جوش از دسته مواردی است که برای آن هزینه های زیادی صرف می‌شود.

• دسته بندی: مراقبت از پوست
• تاریخ انتشار: 1403/06/12
• زمان مطالعه: 13 دقیقه

درمان جوش صورت و آکنه در طب سنتی

یکی از چالش‌هایی که افراد بخصوص نوجوانان با آن روبه رو هستند ایجاد تغیراتی است که به شکل جوش روی پوست صورت و بدن ظاهر می‌شود. داشتن پوستی یکدست و بدون جوش از دسته مواردی است که برای آن هزینه های زیادی صرف می‌شود.

اغلب تغییرات هورمونی در سنین نوجوانی باعث ایجاد جوش می‌گردد اما در بعضی از مواقع ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری باشد. بدین سبب توجه به نوع جوش و محل آن می‌تواند به شما در شناخت وضعیت فعلی بدنتان کمک کند.

به‌طورکل می‌توان جوش‌ها را به دو دسته التهابی و غیرالتهابی تقسیم بندی کرد. جوش‌های سرسفید و سرسیاه از انواع جوش‌های غیرالتهابی هستند.

درمان این نوع جوش‌ها نسبت به جوش‌های التهابی آسان‌تر است و روش‌های خانگی و بدون نسخه نیز می‌تواند بر آن‌ها مثمرثمر باشد. انواع دیگر جوش‌هایی نظیر پاپول، پاسچول، ندول و کیست از انواع التهابی هستند که درمان آن‌ها دشوارتر و زمان‌بر است.

علت جوش صورت و آکنه

آکنه یا جوش به دلیل مسدود شدن منافذ یا حفره های پوست ایجاد می گردد. در سراسر پوست افراد، غدد ریزی وجود دارند که ماده ای به نام سبو ترشح می‌نمایند. این ماده از خشک شدن پوست جلوگیری می‌کند.

فعالیت بیش از حد این غده های ریز باعث چرب شدن پوست می‌گردد و تجمع این چربی زیر سلول‌های مرده پوست باعث تشکیل کیسه ها فولیکول‌های ریزی می‌شود که آن را جوش می‌گویند.

این دسته از موارد پوست را مستعد آکنه می‌کند:

تستوسترون

این هورمون باعث می گردد که غدد مولد سبوم آغاز به فراوری بیش از حد مورد احتیاج پوست نمایند. این هورمون در دوران بلوغ در نوجوانان آغاز به فعالیت نموده و دلیل شایع‌تر بودن جوش صورت در نوجوانان هم همین مسئله است.

سابقه خانوادگی

اگر والدین شما مبتلا به آکنه هستند، این احتمال وجود دارد که پوست شما هم به این عارضه دچار گردد.

بارداری

سه ماه اول بارداری هم از جمله زمان هایی است که خانم ها علایم جوش صورت را بروز می دهند.

دوره‌های ماهانه

آکنه به دلیل وجود دوره‌های ماهانه در زنان شایع‌تر است و بسیاری از خانم‌ها قبل از فرارسیدن دوره قاعدگی خود آن را تجربه می‌کنند.

استفاده از محصولات آرایشی و زیبایی

بعضی از محصولات آرایشی ممکن است معضل جوش صورت را تشدید کنند.

کشیدن سیگار

براساس تحقیقات یک عامل بروز آکنه در بزرگسالان سیگار کشیدن است.

سندرم تخمدان پلی کیستیک

یک بیماری شایع است که می تواند باعث ایجاد آکنه، افزایش وزن و ایجاد کیست درون تخمدان شود.

انواع جوش صورت و آکنه

جوش های سرسفید

جوش‌های سرسفید از رایج‌ترین انواع آکنه هستند که معمولا در اثر مسدود شدن منافذ پوست ایجاد می‌گردند. مسدود شدن منافذ می‌تواند به دلیل چرب شدن بیش‌ازحد پوست، وجود باکتری، افزایش سلول‌های مرده پوستی یا تغییرات هورمونی رخ دهد.

در هر حال دلیل بسته شدن منافذ هرچه که باشد نتیجه آن ایجاد جوش‌های سرسفید در نواحی مختلف بدن در سنین مختلف است.

این جوش‌ها که به نام “کومدون بسته” نیز شناخته می‌شوند، معمولا بر روی منافذ بسته شده پوست به‌صورت یک برجستگی سفید دیده می‌شوند و چرکی هستند.

اطراف این نوع جوش‌ها معمولا قرمز رنگ است و ممکن است کمی دردناک باشند. پوست اطراف جوش نیز ممکن است کمی سفت یا چروک به نظر برسد.

نکته مهم این است که راه‌حل از بین بردن این جوش‌ها فشار دادن آن‌ها و خارج کردن چربی یا چرک موجود در آن‌ها نیست.

این کار تنها منجر به زخم شدن جای جوش و باقی ماندن آن شده و تاثیری در باز شدن منافذ پوست و جلوگیری از بروز مجدد آن‌ها ندارد.

جوش های سرسیاه

نوع دیگر، جوش‌های سرسیاه هستند که بر روی سطح پوست، سیاه به نظر می‌رسند و به دلیل مسدود شدن فولیکول مو با چربی یا سلول‌های مرده پوست ایجاد می‌شوند.

این نوع جوش که به نام “کومدون باز” شناخته می‌شود، معمولا به‌صورت نقاط کوچک سیاه بر روی پوست دیده می‌شود.

دانه‌های این نوع جوش روی سطح پوست باز هستند و پوست اطراف آن نیز معمولا رنگ و حالتی طبیعی دارد و دردناک نیست.

رنگ سیاه این جوش‌ها ناشی از گرفتگی فولیکول‌های مو است. جوش‌های سرسیاه را می‌توان با فشار دادن از بین برد. اما توصیه می‌کنیم که این کار را امتحان نکنید. چراکه این کار باعث زخم شدن پوست و درنهایت باقی ماندن جای جوش می‌شود.

جوش های چرکی (پاسچول)

جوش‌های چرکی یا پاسچول‌ها برجستگی‌های بزرگ و قرمز رنگی هستند که مرکز آن‌ها سفید یا زرد است. همین مرکز سفید و زرد در کنار پوست قرمز و ملتهب اطراف جوش‌ها نشان می‌دهد که پاسچول‌ها از انواع جوش‌های التهابی چرکی هستند.

این جوش‌ها بیشتر در قفسه سینه، صورت یا کمر مشاهده می‌شوند و علت بروز آن‌ها آلوده شدن منافذ بسته شده پوست در اثر جمع شدن سلول‌های ایمنی و باکتری یا تغییرات هورمونی است.

این جوش‌ها نیز نظیر پاپول‌ها حالتی زیرپوستی دارند با این تفاوت که سر چرکین آن‌ها از پوست بیرون زده است. درصورتی‌که این جوش‌ها را فشار داده و چرک آن‌ها را خارج کنید، باکتری‌ها بر روی سطح پوست گسترش پیدا کرده و آسیب ایجاد شده تشدید خواهد شد.

بنابراین اکیدا توصیه می‌کنیم که خودتان از فشار دادن آن‌ها خودداری کرده و تخلیه آن را به پزشک متخصص بسپارید. چراکه فشار دادن این جوش‌ها توسط خود شما باعث ایجاد زخم یا ایجاد لک‌های تیره بر روی پوست خواهد شد.

جوش های پاپول

پاپول‌ها برجستگی‌های کوچک و قرمز یا صورتی رنگی هستند که در اثر بسته شدن منافذ پوست با سلول‌های مرده یا چربی ایجاد می‌شوند.

جوش پاپول در زیر سطح پوست ایجاد می‌شود و محل آن به نظر سفت و برآمده می‌آید. این جوش‌ها معمولا دارای باکتری‌هایی به نام کاتی باکتریوم هستند که در صورت فشار دادن جوش از آن بیرون آمده و به داخل پوست اطراف نفوذ می‌کنند.

درنتیجه فشار دادن این جوش‌ها و خارج کردن مواد آن‌ها می‌تواند باعث تشدید آن‌ها و ایجاد آسیب در پوست اطراف شوند.

جوش‌های پاپول‌ چرکی نیستند اما باکتری‌های موجود در آن‌ها ممکن است ضایعات ملتهبی را در پوست ایجاد کند. همچنین زیاد شدن آن‌ها می‌تواند نشان‌دهنده وجود آکنه متوسط یا شدید باشد که نیاز به درمانی طولانی‌تر و قوی‌تر خواهد داشت.

پاپول ها وقتی ایجاد می شوند که جوش هاى سر سیاه و یا جوش های سر سفید آن قدر تحریک و ناراحتى ایجاد کنند که باعث آسیب پوست اطراف خود و بروز التهاب شوند.

جوش های ندولار

ندول‌ها یا جوش‌های ندولار برجستگی‌های گوشتی، سفت و قرمز رنگی هستند که در عمق پوست ایجاد می‌شوند. این برجستگی‌ها معمولا دردناک و ملتهب بوده و در اثر وجود باکتری کاتی باکتریوم در پوست ایجاد می‌شوند، درواقع این باکتری باعث مسدود شدن منافذ پوستی شده و به سلول‌های عمق پوست آسیب می‌رساند.

این نوع جوش‌ها معمولا با عفونت نیز همراه است و به همین سبب می‌توان آن‌ها را از انواع جوش‌های وخیم دانست که می‌توانند لک یا زخم‌های ماندگار بر روی پوست ایجاد کند.

بنابراین برای درمان آن‌ها حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کرد، چراکه درمان‌های خانگی و بدون نسخه قدرت کافی برای از بین بردن آن‌ را ندارد.

جوش های کیستیک

و اما شدیدترین نوع جوش، جوش‌های کیستیک است که با عفونت در اعماق پوست همراه خواهد بود. کیست‌ها معمولا بسیار بزرگ، قرمز، ملتهب و دردناک بوده و چرک زیادی دارند.

این نوع جوش‌ها ممکن است به رنگ سفید نیز بر روی سطح پوست دیده شوند. البته برجستگی‌های کیست از ندول نرم‌تر است و این موضوع به دلیل وجود چرک فراوان در آن‌ها است.

اما این نوع جوش آسیب‌زننده‌تر است، چرا که اغلب ترکیده و تخلیه چرک‌های آن باعث آلودگی پوست اطراف و تشدید آسیب می‌گردد.

البته شواهد علمی، از ارتباط بین بروز آکنه در نقاط مشخصی از پوست و بیماری‌های خاص می‌گوید که آن را بررسی می‌کنیم.

آکنه های پمادی

به جوش‌های اطراف رستنگاه مو و روی پیشانی آکنه‌های پمادی نیز می‌گویند. پمادهای حالت دهنده‌ی مو اغلب محصولات روغنی ِغلیظ و معدنی هستند.

این ترکیبات از خروج چربی طبیعی (سبوم) از فولیکول‌های مو جلوگیری می‌کنند. این انسداد منافذ پوست، علت جوش صورت در ناحیه رستنگاه مو است.

علت جوش زدن صورت در نواحی مختلف صورت

اگر جوش زدن یک طرف صورت به طور مداوم باشد، احتمالاً علت جوش صورت در این حالت، آلودگی تلفن همراه و رو بالشی یا عادت به لمس کردن صورت است.

علت جوش‌ صورت در ناحیه فک و چانه اغلب، تغییرات هورمونی است. بروز جوش در این نواحی، نشانه‌ی اختلال سیستم غدد درون ریز است. این اتفاق معمولاً به دلیل ترشح بیش از حد آندروژن پیش می‌آید.

ترشح بیش از حد آندروژن، غده‌های چربی را بیش از حد تحریک و منافذ را مسدود می‌کنند. ترشح هورمون‌ها در طی چرخه‌ی قاعدگی (یک هفته قبل از شروع قاعدگی) یا با شروع مصرف داروهای کنترل بارداری یا تغییر آن‌ها افزایش می‌یابد.

همچنین معمولاً علت جوش‌ صورت در ناحیه‌  پیشانی، بینی، چانه و ناحیه‌ی اطراف دهان، وجود چربی و استرس است.

درمان خانگی جوش های خفیف

بعد از شناخت نوع جوش‌، استفاده از برخی درمان‌های خانگی برای جوش‌های خفیف مفید است که در ادامه به چند مورد آن اشاره میکنیم:

آبلیمو

آب‌لیمو یک میکروب‌کش طبیعی است که تاثیر زیادی بر بهبود جوش‌های صورت و جلوگیری از بروز مجدد آن‌ها دارد. قابل توجه است که اگر جوش‌های صورت ملتهب یا باز هستند استفاده از آب‌لیمو می‌تواند باعث ایجاد سوزش یا درد شود.

بخور گرم

بخور گرم سبب باز شدن منافذ پوستی می‌گردد، پس عوامل آلوده‌کننده‌ای که این منافذ را بسته‌اند از بین برده و پوستتان را نیز شفاف‌تر می‌کند.

عسل

عسل طبیعی، ضدعفونی‌کننده قوی است و می‌تواند عوامل میکروبی و آلوده‌کننده پوست را از میان بردارد. از بهترین و موثرترین ماسک‌های حاوی عسل نیز می‌توان ماسک عسل و دارچین را نام برد.

محلول ضدجوش

همچنین می‌توان به صورت روتین از بعضی محلول‌ها و تونرها برای آکنه های خفیف استفاده نمود. گاهی هم ممکن است از کرم ها یا ژل ها و ضد آفتاب برای درمان آکنه کمک گرفت.

محلول ضدجوش صورت مورد تایید دکتر روازاده یکی از بهترین محلول های گیاهی و طبیعی موجود در بازار است که از ترکیبات عصاره گیاه مورد، عصاره گیاه اسطخدوس، الکل و… تشکیل شده است و جهت برطرف نمودن جوش های سطح و زیر مورد استفاده قرار می گیرد.

اصلاح تغذیه

می‌توان گفت با تغییر در برنامه غذایی نیز کمک شایانی برای رفع مشکل کرد. به طور مثال بعضی از غذاها که در بروز جوش صورت نقش دارند را حذف نمود، چربی‌های اشباع و شیرین و غذاهای پرچرب مثل چیپس، شکلات، خامه و مواردی از این قبیل باعث آکنه می‌گردند.

همچنین مقدار فیبر را در رژیم غذایی خود زیاد شود و میوه و سبزیجات تازه مصرف کرد. وعده نهار را میتوان حذف یا کم کرد که این امر کمک شایانی به حل مشکل میکند. شام نیز دیرتر از ساعت هفت یا هشت میل نشود.

با کنترل آرامش نیز می‌توان تا حدودی از بروز برخی از جوش‌ها جلوگیری کرد، زیرا استرس سبب تولید کورتیزول می‌شود که عملکرد صحیح دیگر فرآیندهای بدن از جمله ترشح غدد درون ریز را مختل می کند.

به همین دلیل است که استرس مزمن می‌تواند منجر به آکنه گردد زیرا هورمون‌های مناسب ساخته نشده و این خودش را در صورت نمایان می کند. بعضی از خانم‌ها زمانی که دچار استرس می شوند، آکنه هورمونی‌شان زیاد می‌شود.

درمان جوش صورت در طب سنتی

از منظر طب سنتی برای بهبود آکنه، وضعیت هضم غذا در دستگاه گوارش و دفع مواد زاید از بدن باید اصلاح گردد؛ بیماران دچار آکنه و جوش تا زمانی که از ناراحتی‌‌ها و مشکل معده یا یبوست رنج می‌‌برند، نمی‌‌توانند امیدوار به بهبود کامل آکنه باشند؛

پس قدم اول در برطرف شدن آکنه، اصلاح دستگاه گوارش و برطرف کردن یبوست است؛ برای این منظور، خوب جویدن لقمه‌های غذا و به آرامی غذا خوردن، نقش اساسی دارد.

همچنین مصرف سیب، گلابی، انار با کمی گلپر، تمرهندی، بِه، شربت لیمو و شربت زرشک و سیب می‌‌توانند در رفع جوش مفید باشد.

استفاده از ترکیب حاوی دو قاشق خاکشیر، مخلوط عرق کاسنی و شاه‌‌تره داغ شده که با کمی ترنجبین شیرین شده است، به صورت گرم و ناشتا در صبح میل گردد و تا نیم ساعت پس از آن چیزی خورده نشود.

به مدت دو هفته هر روز یک وعده غذایی سوپ جو با گشنیز و آبغوره و روغن زیتون استفاده شود. و می‌توان برای شستشوی موضعی پوست صورت، از مخلوط آب لیمو ترش تازه و عسل به همراه کمی نمک استفاده شود.

درمان جوش صورت (دکتر خیراندیش)

درمان و رفع جوش از منظر دکتر حسین خیراندیش از این قرار است:

اگر صورت پر از جوش است یعنی از مقدار معمولی بیشتر باشد باید بگوییم که این جوش‌ها طول درمان بیشتری دارند اول باید درمان زمینه‌ای را  شروع کرد و بعد درمان‌های موضعی.

شربت رقیق کننده خون که میتوان برای تهیه آن ۲ واحد عسل و ۲ واحد عرق کاسنی و ۱ واحد سرکه یا شربت زرشک یا آب لیمو یا آب غوره یا توت فرنگی استفاده کرد بعد از مدتی که خون رقیق شد حجامت عام انجام داد و در آخر حجامت پشت گوش و نیازی نیست خود صورت حجامت شود.

اگر آکنه کیستیک باشد با زالو انداختن تقریبا درمان می‌شود.

باید طول مدت درمان زمینه‌ای کم کم ۴ ماه باشد و بعد حجامت شروع شود چون حجامت از همان ابتدا و به خودی خود و بدون مقدمات تاثیری ندارد.

غلبه دَم(خون) باعث بروز آکنه میشود که باید گرمی در خون ایجاد کرد و همان شربت‌های گفته شده در بالا مفید است، اما باید خیلی آرام آرام و پشت هم میل شود تا دچار سردی نشوید.

اگر میخواهید درمانتان را از راه سنتی ادامه دهید باید توجه داشته باشید که ادامه دار باشد چون زمان بر است اما درمانش خیلی خوب و مثمر ثمر می‌باشد و فقط نیاز به صبر و حوصله دارد.

درمان جوش صورت (دکتر روازاده)

حکیم روازاده نیز برای درمان جوش استفاده از زاج سفید و نمک را مفید می‌داند بدین ترتیب که این دو ماده ترکیب شده و بعد از خیس شدن به صورت مرطوب زده شود و ده دقیقه بماند و سپس شستشو گردد.( برای پوست های حساس توصیه نمیشود)

می‌توان گفت با تغییر در برنامه غذایی نیز کمک شایانی برای رفع مشکل کرد. به طور مثال بعضی از غذاها که در بروز جوش صورت نقش دارند را حذف نمود، چربی‌های اشباع و شیرین و غذاهای پرچرب مثل چیپس، شکلات، خامه و مواردی از این قبیل باعث آکنه می‌گردند.