استروژن؛ هورمونی با نقش سیاه و سفید در بدن

همه ما نام استروژن را شنیده‌ایم و احتمالا اطلاعاتی هم درباره این هورمون داریم. استروژن نقش پررنگی در بدن زنان و مردان دارد. کم بودن و زیاد بودن میزان آن در بدن می‌تواند عوارض مختلفی را در پی داشته باشد.

• دسته بندی: زیبایی و تناسب اندام
• تاریخ انتشار: 1403/06/18
• زمان مطالعه: 8 دقیقه

همه ما نام استروژن را شنیده‌ایم و احتمالا اطلاعاتی هم درباره این هورمون داریم. استروژن نقش پررنگی در بدن زنان و مردان دارد. کم بودن و زیاد بودن میزان آن در بدن می‌تواند عوارض مختلفی را در پی داشته باشد.

وجود این هورمون همچنین در تناسب اندام و بدنسازی هم تاثیر دارد. در مطلب زیر، ضمن معرفی کامل این هورمون، همه حقایق را در رابطه با استروژن و بدنسازی به شما خواهیم گفت.

استروژن چیست؟

استروژن نام گروهی از هورمون‌های زنانه است که نقش‌های مختلفی در بدن ایفا می‌کنند. این هورمون‌ها در زنان باعث بهبود سلامت جنسی و ویژگی‌های زنانه و بارداری می‌شود؛ همچنین به رشد دستگاه تولیدمثل و سینه‌ها کمک می‌کند. استروژن در سلامت شناختی، سلامت استخوان، عملکرد سیستم قلبی_عروقی و سایر فرآیندهای ضروری بدن زنان و مردان نقش دارد.

تخمدان‌ها، غدد فوق کلیوی و بافت‌های چربی بدن، این هورمون را تولید می‌کنند. بدن زن و مرد هر دو دارای این هورمون هستند، اما زنان بیشتر آن را تولید می‌کنند.

نقش استروژن در سلامتی بدن

استروژن غیر از نقش خود به عنوان هورمون جنسی، کارهای بسیار مهم دیگری را هم انجام می‌دهد که به باروری مرتبط نیستند. این هورمون، روی قسمت‌هایی از بدن شما که گیرنده‌های هورمونی ویژه استروژن دارند، عمل می‌کند. این هورمون تاثیرات زیر را در بدن دارد:

۱. سلامت جنسی

استروژن مسئول رشد و تکامل آناتومی تناسلی شما از جمله واژن و رحم است. همچنین مسئولیت رشد سینه‌ها و رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل شما در دوران بلوغ را دارد. این تغییرات با هم نشان‌دهنده نزدیک شدن اولین دوره قاعدگی و آغاز سال‌های باروری شماست.

۲. چرخه قاعدگی

هدف اصلی چرخه قاعدگی، آماده کردن بدن بانو برای بارداری است. وقتی در یک سیکل ماهانه باردار نمی‌شوید، پوشش دیواره رحم شما می‌ریزد و عادت ماهانه می‌شوید. استروژن هورمونی است که هر ماه به منظور آمادگی برای بارداری، پوشش داخلی رحم را تشکیل می‌دهد.

۳. رشد و سلامت استخوان

استروژن نقش مهمی در رشد سالم استخوان‌های شما دارد. همچنین گردش خون را در استخوان‌های بالغ شما تنظیم می‌کند و از تضعیف آن‌ها محافظت می‌کند. در یائسگی، زمانی که سطح این هورمون کاهش می‌یابد، زنان می‌توانند افزایش قابل توجهی در تحلیل استخوان را تجربه کنند، زیرا اثر محافظتی این هورمون از بین می‌رود. این افزایش چشمگیر ازدست‌دادن استخوان، می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود که شما را در معرض خطر بیشتری برای شکستگی لگن قرار می‌دهد.

۴. سلامت قلب

استروژن از شما در برابر بیماری قلبی محافظت می‌کند. این هورمون برای کمک به سالم نگه داشتن رگ‌های خونی، کارهای مفید زیادی در بدن شما انجام می‌دهد، از جمله کاهش التهاب و کنترل سطح کلسترول. در مجموع، تأثیر مثبت آن در پیشگیری از بیماری قلبی در زنان، پیش از یائسگی قابل توجه است. در یائسگی، زمانی که اثر محافظتی استروژن از بین می‌رود، بیماری قلبی در زنان افزایش می‌یابد.

۵. مدیریت خلق و خو

استروژن تأثیر بسیار مهمی بر مغز شما دارد. تصور می‌شود که این هورمون بر نحوه اتصال ساختارهای مغز، نحوه ارتباط سلول‌های مغز و حتی شکل مغز شما تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این، این هورمون نقش مهمی در خلق و خوی شما ایفا می‌کند، زیرا تأثیر بسیار قوی بر سروتونین دارد. سروتونین یک ماده شیمیایی متعادل‌کننده خلق و خو است و استروژن تولید آن را افزایش می‌دهد.

این بدان معناست که وقتی سطح استروژن شما پایین باشد، سطح سروتونین شما نیز کاهش می‌یابد. تأثیر این امر در برخی از زنان بسیار چشمگیر است. تصور می‌شود که کاهش استروژن و سروتونین باعث تشدید افسردگی پس از زایمان و یائسگی می‌شود. افسردگی خود را به راحتی می‌توانیم با ورزش درمان کنیم.

تاثیر استروژن در ورزش

بر اساس یک مطالعه جدید و قابل توجه که روی DNA ، هورمون‌ها و سلول‌های مغزی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد، دانشمندان متوجه شدند که استروژن می‌تواند فعالیت مغز را به گونه‌ای تغییر دهد که بر میزان فعالیت بدنی تأثیر بگذارد.

این مطالعه با استفاده از فناوری پیشرفته برای تعیین دقیق و برنامه‌ریزی مجدد ژن‌ها و نورون‌های خاص در حیوانات زنده نشان داد که جهش استروژن، فرآیندهایی را در مغز موش آغاز می‌کند که باعث می‌شود حیوانات فعال‌تر شوند.

این تحقیق، روی موش‌ها انجام شد؛ اما نتایج را می‌توان تا مقدار زیادی به انسان‌ها هم تعمیم داد. یافته‌های حاصل از این بررسی به ما نشان می‌دهد که چرا زنان اغلب پس از یائسگی، زمانی که سطح استروژن آن‌ها خیلی خیلی کاهش می‌یابد، علاقه خود را به ورزش از دست می‌دهند و بی‌تحرک می‌شوند.

نتایج، همچنین نشان می‌دهد که چگونه مغز و فرآیندهای بیولوژیکی درونی با هم کار می‌کنند و نقش مهمی در این‌که آیا از جای خود بلند می‌شویم و یا عمدتاً یکجا بمانیم را، ایفا می‌کند.

عوارض بالا بودن سطح هورمون استروژن

بالا رفتن سطح این هورمون می‌تواند خود به خود رخ‌دهد، اما گاهی در اثر مصرف برخی داروها، تعادل هورمونی به‌هم میخورد و سطح آن بسیار بالا می‌رود.

علائم و عوارض بالقوه سطح بالای این هورمون در زنان:

• نفخ

• ریزش مو

• افزایش وزن

• کاهش میل جنسی

• خواب آلودگی یا خستگی

• دوره‌های قاعدگی نامنظم (در زنان)

• نوسانات خلقی، اضطراب و حملات پانیک

• افزایش علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)

• تورم و حساسیت در سینه‌ها، توده‌های فیبروکیستیک در سینه‌ها

عوارض استروژن بالا در مردان :

اگرچه غالبا استروژن را هورمونی زنانه می‌دانند؛ اما بدن مردان هم این هورمون را تولید می‌کند. تعادل سالم استروژن و تستوسترون برای رشد و تکامل جنسی مهم است. هنگامی که این هورمون‌ها نامتعادل می‌شوند، رشد و عملکرد جنسی آقایان ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. علائم سطح بالای این هورمون در مردان عبارتند از:

• ناباروری: این هورمون در مردان تا حدی مسئول ایجاد اسپرم سالم است. هنگامی که سطح آن بالا باشد، سطح اسپرم ممکن است کاهش یابد و منجر به مشکلات باروری شود.

• ژنیکوماستی: ممکن است استروژن رشد بافت سینه را تحریک کند. مردان با سطح بیش از حد این هورمون، ممکن است که دچار ژنیکوماستی شوند، وضعیتی که منجر به بزرگتر شدن سینه‌ها می‌شود.

• اختلال نعوظ: مردانی که سطوح بالایی از این هورمون را دارند، ممکن است که در نعوظ یا حفظ آن مشکل داشته باشند.

عدم تعادل استروژن و تاثیر آن بر بدن

زمان‌های زیادی در طول زندگی افراد وجود دارد که ممکن است، سطح هورمون‌های جنسی‌شان بالا پایین شود و تعادل آن به‌هم خورد.

تاثیر عدم تعادل این هورمون در زنان

به عنوان مثال، در خانم‌ها، سطح استروژن به‌طورطبیعی در دوران بلوغ و در دوران بارداری افزایش می‌یابد و یا سطح آن پس از یائسگی کم می‌شود. این کاهش تولید، می‌تواند علائمی مانند گرگرفتگی، خشکی واژن و ازدست‌دادن میل جنسی را ایجاد کند. سطح این هورمون پس از زایمان نیز کاهش می‌یابد.

سایر شرایطی که می‌تواند باعث کاهش سطح استروژن شود، عبارتند از هیپوگنادیسم (یا کاهش عملکرد تخمدان‌ها) و سندرم تخمدان پلی کیستیک. ورزش شدید و بی‌اشتهایی نیز می‌تواند باعث کاهش سطح این هورمون شود، زیرا زنان با چربی بدن پایین ممکن است نتوانند مقادیر کافی از آن را تولید کنند. برخی از زنان یائسه که مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) هستند، به مدت طولانی دچار کمبود استروژن می‌شوند؛ تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که این کمبود می‌تواند خطر ابتلا به فیبروز شدید را افزایش دهد.

عدم تعادل استروژن می‌تواند سلامتی روح و جسم یک بانو را تا حدی زیادی تحت تاثیر قرار دهد. به طور مثال عملکردهای دستگاه تولید مثل قاعدگی، فرآیند یائسگی، و میل جنسی را نامنظم کند. از طرف دیگر دچار افزایش وزن، و بالا رفتن چربی بدن او شود. خستگی، نوسانات خلقی، احساس افسردگی و اضطراب از دیگر عوارض این موضوع است.

تاثیر عدم تعادل این هورمون در مردان

همان‌طور که گفتیم، بهم ریختن سطح استروژن در آقایان که گاهی در برخی از شرایط به دلایل ارثی است؛ می‌تواند منجر به مواردی از جمله ناباروری، اختلال در نعوظ و رشد بیش از حد سینه‌ها شود. اما مردانی که سطح این هورمون در آن‌ها پایین است، ممکن است که چربی شکمی بیش از حد و میل جنسی کمی داشته باشند.

نقش استروژن در بدنسازی مردان

به عنوان یک بدنساز آقا احتمالا تا به حال با شرایط «استپ عضلانی» روبه‌رو شده‌اید. شما خوب وزنه می‌زنید، تغذیه خوبی دارید، اما انگار پیشرفت شما متوقف شده است و نه تنها پیشرفت نمی‌کنید، بلکه عضله هم از دست می‌دهید. مشکل کجاست؟

یکی از مشکلات شما می‌تواند بالارفتن بیش‌ازحد استروژن در بدن باشد. وجود هورمون جنسی زنانه در مقادیر کم، برای مردان نیز حیاتی است. اما میزان آن، وقتی بیش از حد بالا می‌رود، دردسرساز می‌شود.

چرا کنترل استروژن برای بدنسازان مهم است؟

گفتیم که هورمن استروژن در بدن مردان هم هست و به آن نیاز دارند؛ اما داشتن بیش از حد آن می‌تواند بدنسازی شما را مختل کند.

عدم تعادل هورمونی، زمانی اتفاق میفتد که تستوسترون شما پایین می‌آید و استروژن‌تان بالا می‌رود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است که علائم مختلفی را تجربه کنید؛ از جمله:

• افزایش وزن به خصوص در اطراف شکم

• رشد آهسته عضلات

• در موارد جدی‌تر، عضلات ضعیف و کاملا تحلیل می‌روند

• ژنیکوماستی

• از دست دادن انگیزه و میل جنسی

• خستگی

• کاهش تعداد اسپرم

اگر احساس می‌کنید که هر یک از علایم بالا را دارید، حتما با پزشک یا متخصص صحبت کنید و مشکل خود را با او درمیان بگذارید.

استروژن نوعی هورمون است که نقش پررنگی در بدن افراد، به‌خصوص، زنان دارد. کم و زیاد شدن این هورمون و عدم تعادل آن در بدن، باعث ایجاد مشکلات مختلفی می‌شود.

در این مطلب از فیتامین، ما به صورت جزئی‌ به تعریف این هورمون پرداختیم، و مسائلی چون نحوه عملکرد آن، عوارض کم و زیاد شدنش در بدن و رابطه آن با بدنسازی را بررسی کردیم.