دلیل کاهش وزن ناگهانی

آیا بدون این که تصمیمی برای کاهش وزن داشته باشید، دچار کاهش وزن شده‌اید؟ ابتدا باید بررسی کنید که روند غذایی، فعالیت‌های جسمی یا ورزشی، میزان اضطراب و استرس و… در شما تغییر کرده است یا خیر؟ بعد از بررسی می‌توان به این نتیجه رسید که علت کاهش وزن ناگهانی چیست؟

اختصاصی

• دسته بندی: پیشگیری و درمان
• تاریخ انتشار: 1403/07/16
• زمان مطالعه: 14 دقیقه

علت کاهش وزن ناگهانی را بشناسید!

آیا بدون این که تصمیمی برای کاهش وزن داشته باشید، دچار کاهش وزن شده‌اید؟ ابتدا باید بررسی کنید که روند غذایی، فعالیت‌های جسمی یا ورزشی، میزان اضطراب و استرس و… در شما تغییر کرده است یا خیر؟ بعد از بررسی می‌توان به این نتیجه رسید که علت کاهش وزن ناگهانی چیست و آیا می‌تواند نگران کننده باشد یا خیر؟ احتمالا نه. معمولا افراد در طی ماه کمی نوسان وزن را تجربه خواهند کرد. در ادامه، دلایل احتمالی کاهش ناگهانی وزن را مورد بحث قرار خواهیم داد. برای آشنایی کامل با دلایل، علائم و راه کارهای آن، مقاله را تا آخر مطالعه کنید. 

کاهش وزن ناگهانی چیست؟ 

کم شدن وزن به صورت ناگهانی، یعنی فرد در مدت زمان کوتاهی بدون این که برنامه ورزشی، رژیم غذایی و… را مشخص کند، مقدار قابل توجهی از وزن خود را از دست می‌دهد. اگر کم شدن وزن به میزان کم و محدود باشد، جای نگرانی نیست، اما اگر به طور قابل توجهی وزن با گذشت ماه‌ها رو به کاهش است، می‌تواند نشانه‌ای از بروز یا وجود بیماری باشد. 

چه افرادی دچار کاهش وزن ناگهانی می‌شوند؟ 

هر کسی به صورت ناگهانی دچار کاهش وزن شود، اما این وضعیت در گروه‌های خاصی از افراد شایع‌تر است که عبارت‌اند از: 

• افراد مسن در مقابل افراد جوان

• مردان در مقابل زنان

افراد جوان در مقابل افراد مسن

افراد در هر سنی ممکن است کاهش وزن ناگهانی را تجربه کنند. اما این کاهش وزن، بیشتر در افراد مسن که بالای ۶۵ سال سن دارند، شایع است، زیرا احتمال ابتلا به بیماری‌هایی که باعث کاهش وزن ناخواسته می‌شود، بیشتر است. 

مردان در مقابل زنان

افراد از هر جنس ممکن است کاهش وزن ناخواسته را تجربه کنند. اما برخی از شرایط پزشکی که باعث کاهش وزن ناگهانی می‌شوند در جنسیت‌های مختلف شایع‌تر هستند. به عنوان مثال، مردان بیشتر در معرض بیماری قلبی، دیابت و بیماری پارکینسون هستند. و زنان بیشتر در معرض مشکلات تیروئید، مشکلات روان و مشکلات گوارشی هستند. 

علت کاهش وزن ناگهانی

در حالی که علل احتمالی زیادی برای کاهش ناگهانی وزن وجود دارد، اما این اتفاق معمولاً به دلیل وجود بیماری زمینه‌ای رخ می‌دهد. در واقع تحقیقات نشان می‌دهد که در ۷۲ درصد مواقع، بیماری زمینه‌ای علت کاهش ناگهانی وزن است. با این حال، عوامل مربوط به سبک زندگی نیز وجود دارند که می‌توانند منجر به این کاهش وزن شوند. دلایل احتمالی کاهش وزن عبارت‌اند از: 

• داروها و مواد اعتیادآور عدم تعادل خونی

• شرایط غده‌ای

• مشکلات روحی 

• اختلالات عصبی

• بیماری‌های گوارشی

• ضعف در برخی اندام‌ها 

• عفونت

• سرطان

داروها و مواد اعتیادآور مرتبط با علت کاهش وزن ناگهانی 

استفاده از برخی داروها، مواد مخدر، الکل و… می‌تواند باعث پایین آمدن وزن به صورت ناخواسته و ناگهانی شوند. دلایل این اتفاق عبارت‌اند از: 

عوارض دارویی

گاهی اوقات کاهش وزن ناخواسته نشانه بیماری نیست، بلکه عارضه جانبی دارویی است که پزشک برای درمان بیماری تجویز کرده است. بنابراین اگر متوجه شدید که وزن پس از شروع مصرف داروی جدید کاهش یافته است، کاتالوگ مصرف دارو را برای اطلاع از عوارض جانبی مانند: کاهش وزن، حالت تهوع، استفراغ، مشکل در بلع و از دست دادن اشتها بررسی کنید. 

مشکلات مصرف مواد

افرادی که از محصولات اعتیادآور مانند: تنباکو، الکل و… استفاده می‌کنند، ممکن است کاهش وزن ناخواسته را تجربه کنند. برخی از مواد اعتیادآور، اشتها را سرکوب می‌کنند یا غذا خوردن را ناخوشایند می‌کنند. اعتیاد به مصرف مواد نیز رعایت رژیم غذایی متعادل را دشوار می‌کند. مشکلات مصرف مواد، عاملی خطرناک برای بسیاری از بیماری‌های مختلف هستند.

عدم تعادل خونی 

خون، مواد مغذی، آب و اکسیژن را به تمام سلول‌های بدن حمل می‌کند و به مبارزه با عفونت و بیماری کمک می‌کند. اما اگر مواد مغذی موجود در خون نامتعادل شوند، امکان دارد بر عملکرد بدن تاثیر بگذارد و علائمی مانند کاهش وزن ناگهانی را ایجاد کند. مشکلات خونی عبارت‌اند از: 

قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت

بدن انرژی را از غذا به شکل قندی به نام گلوکز دریافت می‌کند. انسولین، نوعی هورمون ساخته شده توسط لوزالمعده است که به سلول‌ها کمک می‌کند تا از گلوکز برای انرژی استفاده کنند. در صورتی که فرد دیابت داشته باشد، بدن او انسولین کافی تولید نمی‌کند یا قادر به استفاده موثر از انسولین نیست. هنگامی که بدن نتواند گلوکز را به سلول‌های بدن برساند، در خون باقی می‌ماند و باعث هیپرگلیسمی یا قند خون بالا می‌شود. 

اگر سلول‌ها نتوانند از گلوکز به عنوان منبع انرژی استفاده کنند، بدن برای کسب انرژی چربی و ماهیچه را می‌سوزاند. این شرایط باعث کاهش وزن ناگهانی در افراد مبتلا به دیابت می‌شود. علائم دیگر آن شامل خستگی، تغییرات بینایی، گرسنگی شدید، تغییرات خلقی، حالت تهوع، استفراغ و مشکلات تنفسی است. 

کلسیم خون بالا

کلسیم خون بالا، معمولاً به دلیل فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید در گردن ایجاد می‌شود، اما می‌تواند در اثر داروها، مصرف بیش از حد مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و سایر مکمل‌های پزشکی نیز ایجاد شود. هیپرکلسمی می‌تواند باعث مشکلات گوارشی و ضعیف شدن استخوان‌ها و منجر به کاهش ناگهانی وزن شود. علائم دیگر شامل درد شکم و عضله، تغییرات خلقی و اختلالات کلیوی است. 

سدیم خون پایین

اگر سطح سدیم خون خیلی کم باشد، هیپوناترمی نامیده می‌شود. اگر آببه مقدار زیادی نوشیده شود، این اتفاق می‌افتد، زیرا می‌تواند سطح سدیم خون را رقیق کند. اما هیپوناترمی همچنین می‌تواند ناشی از اسهال، کم آبی بدن و نوشیدن بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی باشد. اگر فرد مورد خفیفی از هیپوناترمی داشته باشد، هیچ علامتی نخواهد داشت. اما اگر سطح سدیم بسیار پایین باشد، ممکن است علائمی مانند: خستگی، حالت تهوع، گیجی، اسپاسم عضلانی، فشار خون پایین و ادرار تیره داشته باشد. 

شرایط غده‌ای

غدد بدن، موادی تولید می‌کنند که از رشد، تکامل، متابولیسم و ​​سایر عملکردهای بدن حمایت می‌کنند. هنگامی که غدد به درستی کار نمی‌کنند، می‌تواند منجر به کاهش ناگهانی وزن شود. این شرایط عبارت‌اند از: 

پرکاری غده تیروئید

غده تیروئید در جلوی گردن قرار دارد که هورمون تیروئید را تولید می‌کند و به کنترل متابولیسم، ضربان قلب، دما، خلق و خو و موارد دیگر کمک می‌کند. اگر غده تیروئید بیش از حد از این هورمون تولید کند، می‌تواند باعث تسریع متابولیسم، کاهش وزن سریع، ضربان قلب سریع و تغییرات خلقی شود. 

نارسایی آدرنال

نارسایی آدرنال، که بیماری آدیسون نیز نامیده می‌شود، زمانی است که غدد فوق کلیوی به اندازه کافی برخی از هورمون ها، از جمله هورمونی که مسئول آدرنالین است، تولید نمی‌کند. اگر غدد کورتیزول و آلدوسترون کافی تولید نکنند، علائمی مانند: کاهش وزن به صورت ناگهانی، تغییر رنگ پوست، خستگی و سرگیجه را ایجاد می‌کند.

مشکلات روانی علت کاهش وزن ناگهانی

سلامت روان افراد را به طرق مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد. برخی از افراد مبتلا به اختلالات روانی ممکن است کاهش وزن ناگهانی را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است افزایش وزن ناخواسته را تجربه کنند. این موارد عه بارت‌اند از: 

افسردگی

کاهش وزن افسردگی معمولاً ناشی از کم خوردن و بی‌اشتهایی است. اگر فرد انرژی لازم برای تهیه غذا را نداشته باشد یا از خوردن لذت نبرد، در نهایت دچار کاهش وزن می‌شود. دلیل دیگر کاهش وزن افسردگی این است که افسردگی بر هورمون‌هایی تأثیر می‌گذارد که به بدن دستور می‌دهند چه زمانی گرسنه و یا چه زمانی سیر است. 

اضطراب

اضطراب، به دلیل اینکه تحرکات بدن را افزایش می‌دهد و میل به غذا خوردن را کم می‌کند می‌تواند باعث کاهش ناگهانی وزن شود

استرس مزمن

اگر فرد همیشه استرس دارد، میل به خوردن وعده‌های غذایی را از دست می‌دهد، همچنین باعث بروز علائم فیزیکی مانند: خستگی و سوء هاضمه می‌شود که بلع غذا را سخت می‌کند. 

اختلالات اشتها

اگر یکی از دوستان یا اعضای خانواده علائم اختلال خوردن داشته باشد، احتمال ابتلا به کاهش وزن ناگهانی در او افزایش می‌یابد. اگر فردی دارای اختلال خوردن است، دانستن اینکه چه کاری باید انجام دهد، می‌تواند سخت باشد. 

اختلالات عصبی که می‌توانند علت کاهش وزن ناگهانی شوند.

طیف گسترده‌ای از شرایط وجود دارد که می‌تواند بر مغز و نورون‌ها تأثیر بگذارد. اختلالات عصبی به دلیل تغییر در رفتارها، متابولیسم و ​​اشتها می‌توانند علت کاهش وزن ناگهانی شوند. اختلالات شایع برای کم شدن وزن عبارت‌اند از: 

زوال عقل

زوال عقل، یک اصطلاح است و برای گروهی از علائم استفاده می‌شود که بر حافظه، تفکر و شخصیت تأثیر می‌گذارند. نشانه‌های زوال عقل، ناشی از تغییرات در مغز است. اگر فرد مبتلا به زوال عقل کاهش وزن ناگهانی داشته باشد، معمولاً به این دلیل است که غذای کافی نمی‌خورد. ممکن است ترجیحات غذایی او تغییر کرده باشد یا بلعیدن غذا برای او دشوار باشد. 

بیماری پارکینسون

پارکینسون، یک بیماری مغزی است که بر حرکات بیمار تأثیر می‌گذارد. علائم آن شامل لرزش بدن، سفت شدن ماهیچه‌ها و اندام ها، حرکات آهسته، مشکلات تعادلی و تغییر گفتار است. کاهش وزن با پارکینسون معمولاً به دلیل ترکیبی از کاهش اشتها، کار سخت‌تر بدن و تغییراتی در هضم است که دریافت مواد مغذی از غذا را دشوارتر می‌کند. عدم تمایل به خوردن در بیماران پارکینسونی می‌تواند به دلیل لرزش دست باشد که عمل غذا خوردن را برای او سخت کند. 

سکته قلبی

اگر بیماری در حال بهبودی پس از سکته مغزی است، ممکن است کاهش وزن ناگهانی داشته باشد. اگر در خوردن یا هضم غذا مشکلی وجود داشته باشد، به دلیل از دست دادن عضله، این اتفاق می‌افتد.

بیماری‌های گوارشی که علت کاهش وزن ناگهانی هستند.

همه افراد گاهی اوقات دچار ناراحتی معده می‌شوند. اما برخی از بیماری‌های گوارشی می‌توانند علائم شدیدی داشته باشند، به خصوص اگر درمان مناسب برای آن‌ها انجام نشود. این بیماری‌ها عبارت‌اند از: 

بیماری التهابی روده

بیماری التهابی روده، شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو می‌شود و می‌تواند بر توانایی بیمار در خوردن و هضم غذا تاثیر بگذارد. این بیماری به دلیل اسهال مزمن، استفراغ یا عدم دریافت مواد مغذی مورد نیاز از غذا، موجب بروز کاهش وزن ناگهانی می‌شود. همچنین حالت تهوع، سوء هاضمه و سایر علائم ممکن است غذا خوردن را ناخوشایند کند. 

بیماری سلیاک

فردی که به بیماری سلیاک مبتلا است، بدن او نمی‌تواند گلوتن، پروتئینی که در گندم، جو و… وجود دارد را را پردازش کند. خوردن غذاهای حاوی گلوتن باعث پاسخ ایمنی در روده کوچک می‌شود و باعث می‌شود بدن نتواند تمام مواد مغذی غذا را جذب کند. این شرایط می‌تواند منجر به کاهش ناگهانی وزن، اسهال، خستگی شود و عوارض جدی شود. 

زخم معده

زخم معده، یک زخم باز است که می‌تواند در پوشش معده یا روده بالایی ایجاد شود. این زخم‌ها به دلیل‌عدم تعادل شیمیایی در مایعات گوارشی شما ایجاد می‌شوند. عدم تعادل مایعات معده می‌تواند ناشی از استفاده مکرر از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن باشد. همچنین ممکن است باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری اسید معده را افزایش دهد و باعث ایجاد زخم شود. دلایل نادری نیز برای افزایش سطح اسید وجود دارد. اگر زخم معده دارید، ممکن است نتوانید مواد مغذی را از غذا جذب کنید که منجر به کاهش وزن ناگهانی می‌شود. علائم دیگر زخم معده شامل سوزش معده، درد، استفراغ و مدفوع خونی است. 

التهاب و تورم پانکراس (پانکراتیت) 

لوزالمعده آنزیم‌هایی تولید می‌کند که به هضم غذا کمک می‌کنند. بیماری پانکراتیت، موجب می‌شود که بدن توانایی تجزیه درست غذا را ندشاته باشد. این وضعیت منجر به کاهش ناگهانی وزن، حالت تهوع، استفراغ و اسهال شود. 

ضعیف شدن اندام‌ها 

شرایطی که بر ریه‌ها، قلب و سایر اندام‌های بدن تأثیر می‌گذارد، می‌تواند به روش‌های مختلف باعث کاهش وزن شوند. این شرایط عبارت‌اند از: 

تجمع پروتئین در اندام‌ها و بافت‌ها

آمیلوئیدوز وضعیتی است که در آن آمیلوئید که نوعی پروتئین غیرطبیعی است، در بافت‌ها یا اندام‌های بدن تجمع یابد. این تجمع پروتئین، می‌تواند به بافت‌ها و اندام‌های بدن آسیب برساند. در صورت ابتلا به آن، ممکن است بیمار اشتهای خود را از دست بدهد و اگر آمیلوئید در سیستم گوارش او انباشته شود، می‌تواند بر هضم و توانایی بیمار در جذب مواد مغذی از غذا تاثیر بگذارد. 

نارسایی قلبی

اگر فردی به نارسایی قلبی مبتلا شود، بدن او باید برای پمپاژ خون در سراسر بدن بیشتر تلاش کند. به همین دلیل، ممکن است چربی یا عضله‌ها را برای کسب انرژی مورد نیاز بسوزاند. افراد مبتلا به نارسایی قلبی ممکن است همیشه متوجه تغییر وزن نشوند زیرا یکی دیگر از عوارض نارسایی احتقانی قلب احتباس آب (ورم یا ادم) است. سایر علائم نارسایی قلبی شامل لاغر شدن صورت، پاها و نفخ معده است. 

بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) 

اگر مبتلا به COPD یا آمفیزم هستید، به این معنی است که بافت ریه مسدود شده و بدن برای نفس کشیدن نیاز به تلاش زیادی دارد. از آنجایی که بیشتر انرژی بدن شما روی تنفس متمرکز است، بقیه بدن ممکن است اکسیژن کافی دریافت نکند. کاهش وزن ناشی از انسداد مزمن ریه، معمولا در مراحل پیشرفته بیماری اتفاق می‌افتد.

عفونت‌های جدی که علت کاهش وزن ناگهانی هستند.

کاهش مقدار کمی از وزن در هنگام بیماری غیرمعمول نیست، وزن طبیعی معمولاً زمانی که بیماری بهبود یابد، بازمی گردد. اما اگر عفونت جدی یا مداوم باشد، باعث کاهش وزن بیشتر و پایدار می‌شود. عفونت‌هایی که می‌توانند باعث کاهش وزن ناگهانی شوند عبارت‌اند از: 

عفونت‌های انگلی

عفونت‌های انگلی می‌توانند باعث درد شکم، اسهال، تهوع و استفراغ و همچنین علائم جدی‌تری شوند. اما خبر خوب این است که آن‌ها معمولاً با درمان خیلی سریع از بین می‌روند. 

HIV ایدز

ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) به سیستم ایمنی بدن آسیب می‌رساند و بر توانایی بدن برای مبارزه با عفونت‌ها و بیماری‌ها تأثیر می‌گذارد. HIV از طریق آمیزش جنسی، تماس با خون آلوده یا استفاده از سوزن‌های تزریقی مشترک منتقل می‌شود. با گذشت زمان و بدون درمان، HIV می‌تواند به سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) تبدیل شود. اما داروهای جدیدتر در کنترل علائم HIV و توقف پیشرفت به ایدز بسیار موثر هستند. علاوه بر کاهش وزن، سایر علائم HIV و ایدز می‌تواند شامل اسهال، تب، خستگی و تورم غدد لنفاوی باشد. 

بیماری سل

سل (TB)، یک بیماری جدی است که از طریق سرفه و عطسه از طریق هوا پخش می‌شود. سل تقریباً بر هر قسمت از بدن تأثیر می‌گذارد. بیشتر تاثیر این بیماری بر ریه افراد است. علائم سل، شامل: تب، کاهش وزن ناگهانی، تعریق شبانه، سرفه مداوم، درد قفسه سینه و سرفه خونی می‌شوند. 

سرطان‌هایی که علت کاهش وزن ناگهانی می‌شوند

اگر فردی کاهش وزن غیرمنتظره‌ای را تجربه می‌کند، سرطان به عنوان محتمل‌ترین گزینه آن نیست. اما این درست است که کاهش وزن غیرمنتظره می‌تواند یکی از اولین نشانه‌های قابل مشاهده سرطان باشد. بر اساس تحقیقات، در واقع ۴۰ درصد از افراد در اولین تشخیص سرطان، کاهش وزن ناگهانی خواهند داشت. سرطان زمانی است که سلول‌های غیر طبیعی به طور غیرقابل کنترلی رشد می‌کنند، یا تکثیر می‌شوند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابند. افراد مبتلا به سرطان ممکن است به دلیل افزایش متابولیسم، ضعف عضله، خستگی و کاهش اشتها وزن خود را از دست بدهند. 

در حالی که همه سرطان‌ها می‌توانند باعث کاهش ناگهانی وزن شوند، شایع‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: 

• سرطان پروستات 

• سرطان کولورکتال 

• سرطان معده

• سرطان ریه 

• سرطان گلو 

• سرطان لوزالمعده 

• سرطان تخمدان 

• سرطان کلیه 

• سرطان پوست 

• سرطان مجرای صفراوی 

• سرطان لنفوم غیر هوچکین، که نوع خاصی از سرطان خون است

تشخیص علت کاهش وزن ناگهانی

برای کمک به تعیین علت کاهش ناگهانی وزن، پزشک از بیمار در مورد علائم، سلامت جسمی و روانی و داروها سوال خواهد کرد. آن‌ها همچنین نتایج هر گونه غربالگری سرطان را که بیمار در گذشته انجام داده است، بررسی می‌کنند. بسته به آنچه پزشک از معاینه متوجه می‌شود، ممکن است آزمایش‌های خاصی را بر اساس علت اصلی کاهش وزن ناگهانی توصیه کند. 

آزمایش‌های کاهش وزن ناگهانی

معمولاً از آزمایش خون برای تشخیص علت کاهش وزن ناگهانی استفاده می‌شود. برخی از علل کاهش ناگهانی وزن مانند: اختلالات عصبی، شرایط سلامت روان و سرطان در مراحل اولیه را نمی‌توان از طریق آزمایش خون تشخیص داد. سایر آزمایش‌هایی که ممکن است پزشک برای بیمار در نظر بگیرد عبارت‌اند از: 

• اسکن تصویربرداری (مانند اشعه ایکس) 

• غربالگری سلامت روان

• روش‌های غربالگری سرطان

قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت