بی خوابی و داروهای خواب آور در طب سنتی

معمولاً افرادی که به مصرف داروهای خواب آور تمایلی ندارند، از گیاهان دارویی برای داشتن یک خواب راحت استفاده می‌کنند، بی‌ خوابی قابل درمان است و با رعایت یک سری نکات مهم و ضروری در طول روز می‌توان به راحتی در شب به خواب رفت مانند داشتن یک برنامه زمانی ثابت برای خوابیدن و بیدار شدن، انجام فعالیت‌های روزانه به صورت مرتب، پرهیز از مصرف کافئین، نیکوتین و الکل، برطرف کردن دردهای احتمالی جسمانی، پرهیز از خوردن غذا و نوشیدنی در حجم زیاد قبل از خواب، ایجاد فضای راحت و آرام برای استراحت در اتاق خواب و…

اختصاصی

• دسته بندی: سلامت و روان
• تاریخ انتشار: 1403/07/23
• زمان مطالعه: 14 دقیقه

معمولاً افرادی که به مصرف داروهای خواب آور تمایلی ندارند، از گیاهان دارویی برای داشتن یک خواب راحت استفاده می‌کنند، بی‌ خوابی قابل درمان است و با رعایت یک سری نکات مهم و ضروری در طول روز می‌توان به راحتی در شب به خواب رفت مانند داشتن یک برنامه زمانی ثابت برای خوابیدن و بیدار شدن، انجام فعالیت‌های روزانه به صورت مرتب، پرهیز از مصرف کافئین، نیکوتین و الکل، برطرف کردن دردهای احتمالی جسمانی، پرهیز از خوردن غذا و نوشیدنی در حجم زیاد قبل از خواب، ایجاد فضای راحت و آرام برای استراحت در اتاق خواب و…

در این مقاله قصد داریم به معرفی و توضیح در مورد خواب آورهای بدون عوارض، اثرات گیاهان دارویی خواب‌آور بپردازیم و اینکه آیا این گیاهان می‌توانند به درمان بی‌خوابی اثرگذار باشند؟ یا خیر! پس تا آخر این مطلب ما را همراهی کنید.

درمان بی خوابی با طب سنتی:

نسخه‌های داروی طب سنتی برای درمان کم‌خوابی عمدتا شامل گیاهان دارویی مختلف است.

درمان های بسیار سنتی و بدون عوارضی وجود دارد که می توان آن ها را جایگزینی برای داروهای شیمیایی دانست و افراد با استفاده از آن می توانند خواب آرام و راحتی را تجربه کنند.

آیا طب سنتی می‌تواند بی خوابی را درمان کند؟

حدود ۴۰% از مردم حداقل گاهی اوقات از داروهای جایگزین یا مکمل استفاده می‌کنند. این می‌تواند به دلایل زیادی از جمله مشکلات خواب باشد، برخی از افرادی که مصرف قرص‌های خواب برای آنها مشکل است، برای کمک به خواب به داروهای گیاهی روی می‌آورند.

گاهی گیاهان دارویی خواب‌آور به درمان بی‌خوابی جواب خوبی می‌دهند که متاسفانه گاهی این اثربخشی می‌توانند موقت باشد، زیرا تنها یک ماده شیمیایی فعال در گیاه، و نه خود گیاه، می‌تواند ثبت اختراع شود و فقط توسط یک سازنده خاص برای یک دوره زمانی خاص فروخته شود. اثربخشی این نوع از آزمایش‌ها گران است و بدون ثبت اختراع، شرکت‌ها ممکن است نتوانند هزینه‌های خود را از طریق فروش تضمینی بازیابی کنند، حتی اگر این گیاه پتانسیل توسعه و رشد را داشته باشد.

تاثیر داروهای گیاهی بر درمان بی خوابی

در جدول زیر ما به تاثیر هشت داروی گیاهی به عنوان درمان بی‌خوابی نگاه می‌کنیم. ستون اول نام داروی گیاهی را نشان می‌دهد و ستون دوم قدرت نتایج را برای بی‌خوابی نشان می‌دهد.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد داروهای گیاهی چینی (CHM) می‌تواند علائم بی‌خوابی را کاهش دهد. یک بررسی اخیر در سال 2019 به این نتیجه رسید که CHM در بهبود کیفیت خواب موثرتر از درمان‌های پلاسبو است. قبل از شروع درمان، مشاوره با پزشک متخصص CHM توصیه می‌شود.

ریشه سنبل الطیب با سایر مواد گیاهی مانند: رازک و کاوا به عنوان یک آرام بخش برای القای خواب قوی و خواب آور مخلوط شده است. عجیب است که گیاهان سنبل الطیب به قدری خواب آور هستند که حتی گربه‌ها نیز جذب آن می‌شوند. در ادامه به شرح کامل این گیاهان می‌پردازیم:

دمنوش های مفید برای درمان بی‌خوابی:

بابونه: (از گیاهان خواب‌آور شگفت انگیز)

بابونه به طور گسترده به عنوان یک آرام بخش خفیف و خواب‌آور شناخته می‌شود. اثرات آرام بخش ممکن است به دلیل فلاونوئید، آپیژنین باشد که به گیرنده‌های بنزودیازپین در مغز متصل می‌شود. مطالعات در مدل‌های پیش بالینی به ترتیب اثرات ضد تشنج و مهار CNS، مرتبط با این گیاه را نشان داده‌اند.

دمنوش بابونه یکی از قدیمی ترین نوشیدنی های شبانه است که قرن ها از آن به عنوان یک نوشیدنی خواب آور و آرام بخش استفاده می شود، این دمنوش یکی از محبوب ترین دمنوش ها در سراسر جهان است و برای رفع استرس بسیار مفید است و انتخاب بسیار خوبی برای دمنوش قبل از خواب است.

به لیمو:

دمنوش به لیمو به کاهش فشار عصبی، استرس و اضطراب کمک می کند و این بدین معناست که نوشیدن یک فنجان از به لیمو قبل خواب، می تواند راه خوبی برای سد کردن افکار مزاحم باشد، این دمنوش اغلب با ترکیب نعناع تهیه می شود که آن را به یک نوشیدنی نشاط آور تبدیل می کند که مجاری تنفسی را پاکسازی می کند و در نتیجه به خواب بهتر کمک می کند.

بهارنارنج:

بهار نارنج گیاهی است که می تواند برای افرادی که به مشکل بی خوابی و افسردگی به صورت هم زمان مبتلا هستند، مناسب باشد، بهار نارنج را می توان به شکل دم نوش، شربت یا عرق استفاده کرد.

درواقع این گیاه بیشتر مناسب سوداوی مزاج هاست.

گل بنفشه: (بهترین دوست بانوان)

بابونه به طور گسترده به عنوان یک آرامبخش خفیف و خواب‌آور شناخته می‌شود. اثرات آرام بخش ممکن است به دلیل فلاونوئید، آپیژنین باشد که به گیرنده‌های بنزودیازپین در مغز متصل می‌شود. مطالعات در مدل‌های پیش بالینی به ترتیب اثرات ضد تشنج و مهار CNS، مرتبط با این گیاه را نشان داده‌اند و برای مشکل بی خوابی می توان از گل بنفشه استفاده کرد. برای این منظور باید جوشانده این گل را درست کرد و آن را به صورت و شقیقه مالید.

این گیاه برای افراد صفراوی مزاج مناسب است و علاوه بر جوشانده این گیاه می توان از روغن گل بنفشه هم استفاده کرد و روغن را روی سر و صورت مالید و به آرامی ماساژ داد.

گل گاوزبان: (آرام بخش بی همتا)

این گیاه سرشار از ترکیباتی مانند فلاونوئیدها است که اثرات آرام‌بخش و ضد اضطراب متوسطی دارند. گل‌های این گیاه در بین مردم ایران به عنوان درمان کننده اضطراب، افسردگی، سرفه، ذات الریه مورد استفاده قرار می‌گیرد... گل گاوزبان آرام بخش است و می تواند به درمان بی خوابی به ویژه در افرادی که صفراوی مزاج هستند، کمک کند، گل گاوزبان باید حتما با لیمو عمانی مصرف شود چون گل گاوزبان گرم و مرطوب است و باید با استفاده از لیمو عمانی از خاصیت گرم بودن آن کم کرد.

سنبل الطیب:

سنبل الطیب یک جایگزین محبوب برای داروهای تجویزی برای مشکلات خواب است؛ زیرا هم بی‌خطر و هم ملایم است. از سنبل الطیب در برخی از مطالعات به عنوان گیاهی برای افزایش کیفیت خواب و خواب سریع و راحت یاد می‌شود.

در طب سنتی از ریشه ی این گیاه برای تسکین اضطراب و ترویج آرامش استفاده می شود، سنبل الطیب برای کمک به سریعتر به خواب رفتن و خواب راحتتر بسیار اثربخش است.

اسطوخودوس:

اسطوخودوس درمانی سنتی برای رفع بی خوابی است و از روغن آن در حمام و رایحه ی درمانی استفاده می شود اما دمنوش آن هم مؤثر است، از لحاظ پزشکی ثابت شده است که تنها استشمام عطر اسطوخودوس قبل از خواب، میزان خواب عمیق را افزایش می دهد.

عطر آرام بخش اسطوخودوس همراه با خواص گوارشی این گیاه باعث شده که دمنوش اسطوخودوس انتخاب مناسبی برای قبل از خواب باشد.

بادرنجبویه:

بادرنجبویه گاهی اوقات برای کمک به خواب و مدیریت بی‌خوابی استفاده می‌شود. مصرف مکمل‌های حاوی بادرنجبویه و یا دمنوش آن به بهبود کیفیت خواب و کاهش اختلالات خفیف خواب نیز کمک فراوانی می‌کند، این گیاه نیز دارای اثرات آرام بخش است و این ماهیت آن، باعث می شود تا بر میزان و کیفیت خواب نیز تاثیر داشته باشد.

عناب: (خواب‌آور و ضد سرماخوردگی)

یکی از قوی‌ترین فواید عناب توانایی آن در آرام کردن ذهن، فعالیت عصبی آرام و کمک به القا و تداوم خواب است. مطالعات علمی نشان می‌دهد عناب زمان خواب را در موش‌ها افزایش می‌دهد. هم فلاونوئیدها و هم ساپونین‌ها ترکیبات زیست فعال موجود در عناب زمان خواب را نیز افزایش می‌دهند. عناب همچنین در امراض و بهبود سلامتی برای مواردی همچون، تسکین معده، رفع گلودرد و سرماخوردگی، کاهش درد عضلات کمک می‌کند.

گل ساعتی: (ضد‌استرس و فشار‌های عصبی)

گل ساعتی به عنوان یک مکمل غذایی برای مشکلات اضطراب و خواب و همچنین برای درد، مشکلات ریتم قلب، علائم یائسگی و اختلال کم توجهی بیش‌فعالی استفاده می‌شود. این گیاه همچنین برای سوختگی و درمان بواسیر روی پوست نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نعنا: (خواب‌آور قوی طبیعی)

برگ‌های چای نعناع مدت هاست که به عنوان یک درمان طبیعی برای بی‌خوابی استفاده می‌شود. این به این دلیل است که برگ نعناع، حاوی ترکیباتی است که تأثیر آرام بخشی بر ذهن و بدن دارد. چای نعناع همچنین می‌تواند به شل شدن عضلات و کاهش تنش کمک کند. نوشیدن یک فنجان از این چای قبل از خواب ممکن است به خواب بهتر شما کمک کند.

زعفران: (آرام بخش و شادی آفرین)

کروسین و سافرانال موجود در زعفران برای تحریک “هورمون‌های شادی” مانند سروتونین و دوپامین مفید هستند که باعث بهبود اضطراب و افسردگی نیز می‌شوند. ویتامین B6 موجود در زعفران همچنین سیستم عصبی را بهبود می‌بخشد و می‌تواند به تقویت عملکرد مغز کمک کند.

رازیانه:

یک وعده دمنوش داغ راهی عالی برای استراحت پس از یک روز طولانی است و نوشیدن رازیانه دم کرده، باعث حفظ سلامتی بیشتر بدن نیز می‌شود. از آنجایی که رازیانه می‌تواند ماهیچه‌های شما را شل کند (از جمله ماهیچه‌های مربوط به سیستم گوارش) بعد از نوشیدن باعث می‌شود خواب راحت‌تری داشته باشید. در طب باستانی از رازیانه به عنوان یک گیاه مهم در درمان بی‌خوابی استفاده می‌شده است.

خوراکی های مفید برای بی خوابی:

شیر گرم:

شیر گرم نوعی درمان خانگی رایج برای بی خوابی است؛ چرا که این خوراکی خواب آور حاوی چهار ترکیب محرک خواب یعنی تریپتوفان، کلسیم، ویتامین D و ملاتونین است.

بادام:

مغز بادام سرشار از ملاتونین است که این هورمون به تنظیم چرخه ی خواب و بیداری در افراد کمک می‌کند. هم‌چنین مغز بادام، حاوی منیزیم و کلسیم است که این دو ماده‌ی معدنی در استراحت عضلات و تقویت خواب دارای نقش مؤثری هستند.

گردو:

این خوراکی خواب آور دارای ترکیباتی همچون ملاتونین، سروتونین و منیزیم است که سبب تقویت و تنظیم خواب می‌شوند.

لبنیات:

محصولات لبنی مانند یک لیوان شیر، پنیر محلی و ماست ساده، منابع شناخته‌شده‌ای از تریپتوفان هستند. همچنین مشخص شده‌است مصرف شیر، کیفیت خواب بزرگسالان را بهبود می‌بخشد؛ به خصوص هنگامی که با یک ورزش سبک همراه شود.

بلغور جو دوسر:

جو دوسر سرشار از کربوهیدرات‌ و اندکی بیشتر، فیبر است؛ افزون بر این‌ها، منبع شناخته‌ شده‌ای از ملاتونین نیز هست. مصرف جو دوسر قبل از خواب، باعث ایجاد خواب‌آلودگی می‌شود و بنابراین جز خوراکی‌های خواب‌آور محسوب می‌شود.

کاهو:

کاهو و روغن دانه‌ی کاهو نوعی خوراکی خواب آور است که در درمان بی‌خوابی و بهبود خواب شبانه کمک‌کننده است.

درمان بی‌خوابی توسط دکتر خیر اندیش:

ابتدا خودتان را در طول روز خسته بکنید، با مقداری پیاده روی و ورزش، این خستگی اگر با حرکت انجام شود شتاب گردش خون در مغز بیشتر می شود و خواب پدید می آید. سر شب غذایتان را بخورید و ترکیبی از عرق بهار نارنج و عسل میتواند آرامبخش خیلی خوب و خواب آور باشد.

به هر حال کم‌خوابی یا بی‌خوابی ، ناشی از شدت خستگی مغز است که یک مقدار غذایتان باید با رطوبت همراه باشد.

اگر خیلی بی خوابی دارید سر شب یک بوته کاهو را درون شربت عسل بزنید و میل کنید تا رطوبت مغز افزایش پیدا کند و خواب داشته باشید.

خواب آورهای گیاهی از نظر ایشان:

معمولاً خواب آور ها رطوبت بخش های مغزی هستند، مفید ترین و بهترین آنها کاهو است که برای مغز های دموی که از شدت گرمی نمیتوانند بخوابند و برای مغز  صفراوی که از شدت خشکی  نمی توانند بخوابند یک  آرامبخش مفید است، یک بوته کاهو یا خالص یا باشیره انگور یا سرکه انگبین بخورید رطوبت به مغز میدهد و خواب عمیق ولطیفی پدید می آورد، همچنین سرکه انگبین نیز رطوبت بخش است.

رطوبت بخش های فرح بخش وخواب آور مثل بهار نارنج و عرق بید و عرق کاسنی.

اگر بی خوابی از شدت ضعف مغزی است، تقویت مغز با خوردن بادام، خوردن  شربت فرح بخش، شربت عسل زعفران، شربت بهارنارنج، خوردن پنیر و گردو.

• مصرف سرکه انگبین روزانه

• مالیدن روغن بنفشه به ملاج سر

• خوردن چند برگ کاهو با سرکه انگبین قبل از خواب (در تابستان)

• درمان بی خوابی نوزادان از نظر دکتر روازاده:

• بی خوابی شبانه نوزاد در مرحله نخست از دندانهای آنان و یا از بدی شیر سرچشمه می گیرد.

• برای درمان باید روغن بنفشه و یا روغن زعفران و یا روغن شوید را به همراه عصاره کاهو تهیه کرده و در بینی نوزاد بچکانید و سپس یکی از روغن های مذکور را بر سر و معده کودک مالید.

• همچنین باید شیر نوزاد نیز بهبود یابد و روغن افیون وزعفران بر گیجگاه وپیشانی نوزاد مالید.

• توصیه ایشان برای رفع کم خوابی کودکان و تسریع در خواب کودک:

از نظر ایشان کم خوابی به دنبال خشکی مغز رخ می‌دهد، پس هم کودک و همچنین اگر شیرخوار است، هم مادر شیرده از غذاهای خشک کننده مثل سوسیس، کالباس، کنسرو، نوشابه، پیتزا و سس، گوشت گاو، عدس، بادمجان، کلم، قارچ و خرما و ادویه‌ جات کمتر میل کنند.

• هر روز کمی ماست طبیعی چرب یا دوغ به کودک بدهید.

• مادر هم ماست و کاهو بیشتر میل کند.

• هر روز بدن و سر کودک را با روغن بنفشه و بادام شیرین چرب کنید.

• هر روز او را به مدت کوتاهی استحمام کنید. حمام کردن برای این کودک بیشتر باید به صور‌ت آب بازی با آب ولرم باشد اما نباید آنقدر طول بکشد و محیط خیلی گرم باشد که عرق کند.

• چکاندن قطره بنفشه داخل بینی قبل از خواب شب (1 قطره هر طرف بینی) بسیار کمک کننده است.

• نیم ساعت قبل خواب یک نوشیدنی آرامش بخش مانند دم کرده گل گاو زبان یا سنبل الطیب به کودک بخورانید تا شب بتواند به راحتی بخوابد.

• استشمام گلاب یا قرار دادن حوله آغشته به گلاب در کنار محل خواب کودک نیز مفید است.

• هم کودک و هم مادرشیرده غذاهای رطوبت بخش میل کنند و شب‌ها هم غذاهای ادویه دار و خیلی گرم و خشک هم نخورند.

برای درمان بی خوابی قرص خواب بهتر است یا داروهای گیاهی

به طور کلی داشتن یک روتین قبل از خواب خیلی می‌تواند در آرام شدن و به خواب رفتن شما کمک کنند باشد. به عنوان مثال، کتاب بخوانید یا به موسیقی آرام گوش دهید، حتی دوش آب گرم نیز در این امر تاثیر بسزایی دارد. پزشک ممکن است ماساژ درمانی، مدیتیشن یا یوگا را برای کمک به آرامش شما توصیه کند. طب سوزنی نیز به بهبود بیخوابی به خصوص در افراد مسن کمک می‌کند.

معرفی بهترین قرص خواب بدون عوارض

بعد از معرفی انواع گیاهانی که طی سال‌ها اثر آرامبخشی و خواب آلودگی خود را به اثبات رسانده‌اند، نوبت به معرفی قرص‌ها و کپسول‌های خواب آور گیاهی می‌رسد که برای افراد مختلف ساخته شده و حتی بانوان در دوران قاعدگی می‌توانند از آن استفاده کنند. من جمله این خواب آورهای اثرگذار می‌توان به قرص سیموسلیپ، کپسول سیمودریم، قرص ملاتوسیم ۳ میلی گرم و ملاتوسیم ۵ میلی گرم، اشاره کرد.

مطالعات زیادی روی گیاهان دارویی انجام شده است؛ اما برخی از این گیاهان که از گذشته به عنوان گیاهان دارویی خواب‌آور شناخته شده‌اند، بعد از انجام تحقیقات از این گروه خارج شده‌اند. حتی برخی از این گیاهان با اثرات نامطلوب سلامتی همراه بوده‌اند.