بیماری ام اس چیست؟ علائم، تشخیص و درمان MS

مولتیپل اسکلروزیس یا همان بیماری ام اس (MS) یک بیماری مزمن یا طولانی مدت است که می تواند بر مغز، نخاع و اعصاب بینایی چشم تأثیر بگذارد، این بیماری می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در بینایی، تعادل، کنترل عضلات و سایر عملکردهای اساسی بدن شود و از این رو در این مقاله به علل و علائم این بیماری، نحوه تشخیص و درمان آن می پردازیم.

• دسته بندی: پیشگیری و درمان
• تاریخ انتشار: 1403/09/04
• زمان مطالعه: 9 دقیقه

مولتیپل اسکلروزیس یا همان بیماری ام اس  (MS) یک بیماری مزمن یا طولانی مدت است که می تواند بر مغز، نخاع و اعصاب بینایی چشم تأثیر بگذارد، این بیماری می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در بینایی، تعادل، کنترل عضلات و سایر عملکردهای اساسی بدن شود و از این رو در این مقاله به علل و علائم این بیماری، نحوه تشخیص و درمان آن می پردازیم.

بیماری ام اس چیست؟

ام اس زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به میلین(غلاف اطراف سلول های عصبی) حمله می کند. بدون وجود این پوسته بیرونی، اعصاب آسیب می بیند و باعث ایجاد مشکلات ارتباطی بین مغز و بقیه بدن می شود. اثرات ام اس از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از افراد علائم خفیفی دارند و نیازی به درمان ندارند، در حالی که برخی دیگر در رفت و آمد و انجام کارهای روزانه خود مشکل دارند.

علائم بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس(MS)

آسیب بیماری ام اس به این معنی است که مغز نمی تواند سیگنال ها را به درستی از طریق بدن ارسال کند. اعصاب نیز آنطور که باید برای کمک به حرکت و احساس کار نمی کنند. در نتیجه، احتمال دارد علائمی مانند مشکل در راه رفتن، احساس خستگی، سر گیجه، ضعف یا اسپاسم عضلانی، تاری یا دوبینی، بی حسی و گزگز، مشکلات جنسی، ضعف در کنترل مثانه یا روده، درد، افسردگی و مشکلات تمرکز یا به خاطر سپردن ایجاد نماید.

علائم می تواند برای هر فردی متفاوت باشد و با پیشرفت یا بدتر شدن وضعیت، احتمال دارد علائم جدیدی مشاهده شود. با این حال، اولین علائم ام اس معمولاً شامل تغییرات بینایی است. این همچنین به عنوان نوریت بینایی شناخته می شود و می تواند شامل از دست دادن کامل یا جزئی بینایی (که معمولاً در یک چشم اتفاق می افتد)، درد هنگام حرکت چشم، تاری دید و دوبینی باشد.

بیماری ام اس چه زمانی شروع می شود؟

اولین علائم بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس اغلب بین سنین 20 تا 40 سالگی شروع می شود. بیشتر افراد مبتلا به ام اس، در زمانی که وضعیتشان به طور قابل توجهی بدتر می شود، حملاتی را تجربه می کنند. معمولاً زمانی که علائم بهبود می یابند، بیماری نیز رو به بهبودی می رود. این بیماری در برخی از افراد با گذشت زمان بدتر می شود. دانشمندان در سال‌های اخیر، بسیاری از درمان‌های جدید را یافته‌اند که اغلب می‌توانند به پیشگیری از عود و کاهش اثرات بیماری کمک کنند.

انواع بیماری ام اس

سه نوع اصلی بیماری ام اس وجود دارد:

1. ام اس عود کننده- فروکش کننده :(RRMS)این شایع ترین نوع ام اس است و حدود 85 درصد از افراد مبتلا، این تشخیص را دریافت می کنند. فرد در این حالت، دچار عود بیماری می شود و به احتمال زیاد در طول حمله، علائم او بدتر می‌شوند. پس از تشدید، مرحله بهبودی را پشت سر می گذارد، به این معنی که احتمالاً بدون علائم به حالت اولیه بازمی گردد یا شاید پس از عود، ناتوانی بیشتری داشته باشد. با این حال، وضعیت در طول بهبودی بدتر نمی شود.

2. ام اس پیشرونده اولیه :(PPMS)در این حالت، علائم MS پس از تشخیص به آرامی بدتر می شود. اما دوره های خاصی از عود یا بهبودی را نخواهد داشت. حدود 10 درصد از افراد مبتلا به ام اس با PPMS تشخیص داده می شوند.

3. ام اس پیشرونده ثانویه :(SPMS)در این نوع، علائم به طور پیوسته در طول زمان بدتر می شود. احتمال دارد پس از بروز علائم اولیه RRMS ، به این نوع مبتلا شوید.

علل ایجاد بیماری ام اس

پزشکان به طور قطع نمی‌دانند چه چیزی باعث ام‌اس می‌شود، اما به نظر می‌رسد بسیاری از چیزها احتمال ایجاد این بیماری را بیشتر می‌کنند. افرادی که دارای ژن های خاصی هستند می توانند شانس بیشتری برای ابتلا به آن داشته باشند. سیگار کشیدن نیز می تواند این خطر را افزایش دهد.

برخی از افراد احتمال دارد پس از ابتلا به یک عفونت ویروسی مانند ویروس اپشتین بار یا ویروس هرپس انسانی، به ام اس مبتلا شوند، زیرا باعث می شود سیستم ایمنی آنها به طور طبیعی کار نکند. عفونت می تواند باعث شروع بیماری یا عود آن شود. دانشمندان در حال بررسی ارتباط بین ویروس ها و ام اس هستند، اما هنوز پاسخ روشنی ندارند.

برخی از مطالعات نشان می دهد که ویتامین D، که می توانید از نور خورشید دریافت نمایید، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و از شما در برابر ام اس محافظت می کند. برای برخی از افرادی که احتمال ابتلا به این بیماری در آن ها بیشتر است، به نظر می رسد که نقل مکان به مناطق آفتابی خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد.

نحوه تشخیص مولتیپل اسکلروزیس MS

تشخیص ام اس می تواند دشوار باشد زیرا علائم آن می تواند مانند بسیاری از اختلالات عصبی دیگر باشد. متخصص مغز و اعصاب از شما در مورد سابقه پزشکیتان می پرسد و شما را برای علائم کلیدی آسیب عصبی در مغز، نخاع و اعصاب بینایی بررسی می کند. هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که ثابت کند شما مبتلا به ام اس هستید. پزشکان از چند نوع آزمایش مختلف برای بررسی استفاده می کنند که می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تست‌های پتانسیل برانگیخته، که سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط سیستم عصبی را در پاسخ به محرک‌ها ثبت می‌کنند.

• آزمایش خون برای رد بیماری هایی که علائم مشابه ایجاد می کنند، مانند بیماری لایم و HIV.

• تست هایی برای بررسی تعادل، هماهنگی، بینایی و سایر عملکردهای بدن برای بررسی میزان عملکرد اعصاب.

• MRI که تصاویر دقیقی از ساختارهای بدن (مخصوصاً مغز یا نخاع) ایجاد می کند.

• تجزیه و تحلیل مایع مغزی نخاعی (CSF)، مایعی که مغز و نخاع را محافظت می کند. این کار از طریق سوراخ کمری یا ضربه زدن به ستون فقرات انجام می شود. افراد مبتلا به ام اس معمولا پروتئین های خاصی در CSF خود دارند.

• توموگرافی انسجام نوری (OCT)، آزمایشی است که برای تشخیص تغییرات در شبکیه استفاده می شود و می تواند آتروفی مغز را هشدار دهد.

نحوه درمان بیماری ام اس

هیچ درمانی برای بیماری ام اس وجود ندارد، اما چندین روش درمانی وجود دارد که می توانید احساس بیماری را بهبود بخشید و به بدن کمک کنید تا به خوبی کار کند. پزشک همچنین می‌تواند داروهایی مانند داکلیزومب تجویز نماید که روند بیماری و علائم را کاهش دهد، از حملات پیشگیری یا آن ها را درمان کند و به شما کمک کند که استرس ناشی از این بیماری را مدیریت نمایید.

احتمال دارد که پزشک استروئید تجویز کند تا حملات ام اس کوتاه‌تر شود. همچنین می‌توانید داروهای دیگری مانند شل‌کننده‌های عضلانی، آرام‌بخش‌ها مانند قطره پا سی پی ایران داروک یا سم بوتولینوم (بوتاکس) را برای کاهش اسپاسم عضلانی و درمان برخی از علائم دیگر امتحان نمایید.

یک فیزیوتراپ نیز می تواند تمریناتی را به شما آموزش دهد که قدرت و تعادل شما را حفظ کرده و به شما در مدیریت خستگی و درد کمک می کند. یک کاردرمانگر نیز می‌تواند راه‌های جدیدی را برای انجام کارهای خاص به شما آموزش دهد تا آسان‌تر شوند. اگر در دور زدن مشکل دارید، عصا، واکر یا بریس می تواند به شما کمک کند راحت تر راه بروید.

پیشگیری از مولتیپل اسکلروزیس

بیماری ام اس به طور کامل قابل پیشگیری نیست. این بیماری توسط عوامل مختلف شناخته شده و ناشناخته ایجاد می شود که بسیاری از آنها خارج از کنترل شما هستند. اما راه هایی برای کاهش خطر ابتلا به آن وجود دارد. عادات سبک زندگی مانند دریافت ویتامین D کافی، حفظ وزن مناسب، زندگی در آب و هوای آفتابی، گذراندن وقت در خارج از خانه، کاهش استرس و عدم مصرف سیگار می تواند به پیشگیری از ام اس کمک کند.

نکاتی برای کاهش علائم بیماری ام اس

1. خواب با کیفیت و کافی را در اولویت قرار دهید.

2. یک رژیم غذایی کامل و سرشار از غلات کامل، میوه و سبزیجات داشته باشید و از غذاهای فراوری شده اجتناب نمایید.

3. به طور منظم ورزش کنید تا قدرت، تعادل و هماهنگی شما افزایش یابد.

4. از گرما دوری کنید یا لباس هایی بپوشید که به شما کمک می کند خنک بمانید.

5. راهی برای کاهش استرس پیدا کنید که برای شما مفید باشد مانند یوگا، مدیتیشن یا ماساژ.

6. از سیگار کشیدن خودداری نمایید زیرا می تواند علائم ام اس را سریعاً بدتر کند.

7. به طور منظم به پزشک خود مراجعه نمایید تا علائم بررسی شود و اطلاعاتی در مورد درمان های جدید بخواهید.

8. برای تطبیق با بیماری ام اس، هر گونه تغییراتی را که نیاز دارید در محل زندگی خود انجام دهید.

9. به دنبال حمایت ذهنی و عاطفی، برای داشتن زندگی خوب باشید.

نکات پایانی

بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری پیچیده و مادام العمر است. علل آن به طور کامل شناخته نشده است، اما راه هایی برای درمان علائم و مدیریت تاثیر بیماری بر زندگی شما وجود دارد، نظارت دقیق، مداوم و درمان ام اس با تیم پزشکی، بهترین راه برای جلوگیری از علائم شما و کند کردن پیشرفت بیماری است.

اگر این بیماری در شما تشخیص داده شده است، با پزشک خود در مورد هر گونه درمان و کمک برای دسترسی به منابع و پشتیبانی صحبت نمایید.

این آسیب‌دیدگی می‌تواند در توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که مسئول هدایت هستند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدنِ علائم و نشانه‌های زیادِ جسمی شود.